Οταν πρόκειται να ανιχνεύσετε αν κάποιος σας λέει την αλήθεια ή ψεύδεται για κάτι, τότε θα πρέπει πρώτα και πάνω απ’ όλα να εμπιστευτείτε το ένστικτό σας, όπως αναφέρει νέα έρευνα.
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, κανείς δεν είναι καλύτερος από τον εαυτό μας στην ανίχνευση του ψεύδους, με την προϋπόθεση να βασιζόμαστε στις αρχικές αντιδράσεις και όχι να αρχίσουμε να το σκεφτόμαστε.
Σε γενικές γραμμές το να εντοπίζει κανείς ένα ψέμα έχει λίγο περισσότερες πιθανότητες από το να ρίχνει στο αέρα ένα κέρμα και να μαντέψει αν θα είναι κορόνα ή γράμματα, όπως λένε οι ειδικοί, δηλαδή οι πιθανότητες να πέσουμε μέσα στην ανίχνευση του ψεύδους είναι λίγο πάνω από το 50%.
Ομως, το ποσοστό της επιτυχίας μας αυξάνεται αν αξιοποιήσουμε το ασυνείδητο, σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychological Science.
«Αυτό που μάς ενδιαφέρει για το ασυνείδητο είναι πως θα μπορούσε πραγματικά να είναι η έδρα ανίχνευσης του ψέματος και μάλιστα με ακρίβεια», λέει η δρ Leanne ten Brinke του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια.
«Ετσι, αν η ικανότητά μας να ανιχνεύσουμε τα ψέματα δεν είναι συνειδητή, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτό όταν σκεφτόμαστε πολύ για το συγκεκριμένο θέμα. Ισως η εξήγηση να βρίσκεται κάπου αλλού και μία λογική εξήγηση είναι ο ασυνείδητος νους.
Οταν προσπαθούν να μάθουν αν κάποιος λέει ψέματα, οι περισσότεροι άνθρωποι βασίζονται σε στοιχεία, όπως το ότι εμφανίζεται νευρικός ή διστάζει να τους κοιτάξει στα μάτια.
Ωστόσο, η έρευνα δείχνει πως αυτός ο τρόπος δεν είναι ακριβής. Οι άνθρωποι τα καταφέρνουν μόλις σε ποσοστό 50% (ή λίγο παραπάνω) να ανιχνεύσουν με ψέμα με τον παραδοσιακό αυτό τρόπο.
Ψυχολόγοι του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, προβληματίστηκαν από το γεγονός ότι μερικά πρωτεύοντα όπως οι χιμπατζήδες είναι σε θέση να ανιχνεύσουν την εξαπάτηση και η εξελικτική θεωρία προϋποθέτει ότι μεγιστοποιείται η επιβίωση και η αναπαραγωγική επιτυχία. Λογικά, λοιπόν, θα έπρεπε να είναι και οι άνθρωποι ικανοί να ανακαλύψουν την εξαπάτηση και προφανώς δεν το κάνουν με τον σωστό τρόπο που το κάνουν οι χιμπατζήδες.
Η δρ ten Brinke και οι συνεργάτες της έκαναν μια σειρά από πειράματα για να δοκιμάσουν την ικανότητα του ασυνείδητου νου να εντοπίσει έναν ψεύτη, για να δουν αν θα μπορούσαν να το κάνουν καλύτερα από τον συνειδητό νου.
Εδωσαν σε 72 φοιτητές να παρακολουθήσουν ένα βίντεο «υπόπτων» σε μια παρωδία εγκλήματος. Μερικοί από τους υπόπτους στο βίντεο είχαν κλέψει ένα χαρτονόμισμα των 100 ευρώ, από ένα ράφι, ενώ άλλοι δεν είχαν, αλλά ζητήθηκε από όλους να πουν ότι δεν είχαν κλέψει τα χρήματα.
Οταν οι συμμετέχοντες στο πείραμα φοιτητές ρωτήθηκαν ποιος νόμιζαν ότι λέει ψέματα και ποιος αλήθεια, μόλις το 43% απ’ αυτούς εντόπισε τους ψεύτες.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια λεκτική εργασία για να τεστάρουν την αίσθηση της αντίληψης.
Οι εθελοντές κλήθηκαν να κοιτάξουν μια φωτογραφία του προσώπου του υπόπτου και να επιλέξουν ποιες λέξεις τούς ήρθαν στο μυαλό από δύο λίστες λέξεων όπως «αναληθής», «ανέντιμος» ή «ειλικρινής» και «αξιόπιστος».
Εδώ εμφάνισαν καλύτερα αποτελέσματα, αποδεικνύοντας ότι ο άνθρωπος μπορεί να έχει καλύτερη διαίσθηση απ’ ό,τι συνειδητή επίγνωση στο να ανιχνεύσει πότε κάποιος λέει ψέματα.
Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι διαισθητικές αποφάσεις, όπως το ποιος θα γίνει φίλος μας ή με ποιον άνθρωπο θα βγούμε ραντεβού, με ποιον θα συνεργαστούμε και με ποιον όχι, με ποιον εν πολλοίς θα αλληλεπιδράσουμε, καθοδηγούνται από τον ασυνείδητο νου. Με τον ίδιο τρόπο μπορεί το ένστικτό μας να μας καθοδηγήσει για το ποιος μας λέει αλήθεια και ποιος ψέματα, σύμφωνα με τη δρα ten Brinke.