Ασυνήθιστη σύγκριση δίνει στοιχεία για την απώλεια ύπνου

Μέχρι τώρα οι ερευνητές χρησιμοποιούσαν ό,τι μαθαίνουν απ’ τις μελέτες τους πάνω στις μύγες των φρούτων, για να βρουν στοιχεία για τους δείκτες απώλειας ύπνου στους ανθρώπους.

Ο Πολ Σόου, ερευνητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σαιντ Λούις, αντιστρέφει τη διαδικασία και την παρουσιάζει σε μια νέα μελέτη, όπου ό,τι βρίσκει στους ανθρώπους το συγκρίνει με ό,τι γνωρίζει για τις μύγες των φρούτων, προκειμένου να αποκτήσει νέες γνώσεις πάνω στο θέμα με αποτέλεσμα την αναγνώριση ενός ανθρώπινου γονιδίου που είναι πιο ενεργό μετά από στέρηση του ύπνου.

«Εχω ονομάσει αυτή την προσέγγιση διασταυρωμένη-μεταγραφική έρευνα», λέει ο Σόου, αναπληρωτής καθηγητής της Νευροβιολογίας. «Κανονικά πρέπει να πάμε από το πειραματικό μοντέλο στους ανθρώπους, αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να μη δοκιμάσουμε και το αντίθετο και να πάμε από τον άνθρωπο στο μοντέλο και πάλι πίσω», αναφέρει χαρακτηριστικά.

O Σόου και οι συνεργάτες του σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που πήραν για να δημιουργήσουν έναν πίνακα δοκιμών για την απώλεια του ύπνου. Οι δοκιμές μπορεί μια μέρα να βοηθήσουν στην αξιολόγηση του κινδύνου που αντιμετωπίζει ένας άνθρωπος να κοιμηθεί στο τιμόνι του αυτοκινήτου την ώρα που οδηγεί, ή σε άλλες επικίνδυνες καταστάσεις. Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν στο PLOS One.

Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι οι διαταραχές του ύπνου αυξάνουν τα επίπεδα της ιντερλευκίνης 6 στον ορρό του αίματος. Η ιντερλευκίνη είναι μια φλεγμονώδης ανοσολογική ένωση. Ο Σόου έδειξε ότι αυτή η αλλαγή είναι επίσης ανιχνεύσιμη σε δείγματα σάλιου από στέρηση του ύπνου σε αρουραίους και ανθρώπους.

Με βάση αυτό το σύνδεσμο, ο Σόου θα δοκιμάσει τη δραστηριότητα των άλλων πρωτεϊνών του ανοσοποιητικού στον άνθρωπο για να δει αν τυχόν κάποια αλλάξει μετά την απώλεια του ύπνου. Οι επιστήμονες πήραν δείγμα σάλιου από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, αφού είχαν έναν φυσιολογικό βραδινό ύπνο, αλλά και μετά από 30 ώρες αϋπνίας. Βρήκαν δύο ανοσοποιητικά γονίδια των οποίων τα επίπεδα δραστηριότητας αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της στέρησης ύπνου.

«Κανονικά θα κάνουμε πρόσθετα πειράματα σε ανθρώπους για να ελέγξουμε αυτή τη σχέση. Αλλά οι μελέτες αυτές μπορεί να είναι αρκετά ακριβές, οπότε σκεφτήκαμε ότι θα τις δοκιμάσουμε πρώτα στις μύγες των φρούτων», λέει ο Σόου.

Οι ερευνητές εντόπισαν τα γονίδια της μύγας των φρούτων που ήταν ισοδύναμα με τα ανθρώπινα γονίδια, αλλά η δραστηριότητά τους δεν αυξάνεται όταν οι μύγες χάσουν τον ύπνο τους. Οταν, όμως, προβλήθηκαν τα υπόλοιπα, παρόμοια γονίδια της μύγας τον φρούτων, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ένα που η δραστηριότητά του αυξήθηκε.

«Εχουμε δει αυτό το είδος της αλλαγής να συμβαίνει και στο παρελθόν, όταν συγκρίναμε τις οικογένειες των γονιδίων της μύγας με αυτές των ανθρώπινων γονιδίων. Μερικές φορές το γονίδιο που εκτελεί έναν ιδιαίτερο ρόλο θα αλλάξει, αλλά το έργο θα εξακολουθήσει να παίζεται από ένα γονίδιο στην ίδια οικογένεια», λέει ο Σόου.

Οταν οι επιστήμονες έψαξαν για την ανθρώπινη εκδοχή του πρόσφατα εντοπισμένου δείκτη της μύγας για τη στέρηση του ύπνου βρήκαν το ITGA5 και συνειδητοποίησαν πως δεν ήταν μεταξύ των ανθρώπινων γονιδίων του ανοσοποιητικού που προβλήθηκε κατά την έναρξη της μελέτης. Δοκιμές της δραστηριότητας του ITGA5 σε δείγματα σάλιου έδειξαν ότι σε όλα τα επίπεδα η δραστηριότητά του αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της στέρησης του ύπνου.

«Θα χρειαστούμε περισσότερο χρόνο για να καταλάβουμε πόσο χρήσιμος είναι αυτός ο συγκεκριμένος δείκτης για την ανίχνευση της στέρησης του ύπνου στον άνθρωπο. Στο μεταξύ θα συνεχίσουμε να πηγαίνουμε από τις μύγες στους ανθρώπους και αντίστροφα, ώστε να μεγιστοποιήσουμε τις γνώσεις μας πάνω στο θέμα», καταλήγει ο Σόου.