H επιτυχία της συντρόφου «μωλωπίζει» την αυτοεκτίμηση του άνδρα
Οι άνδρες έχουν την τάση να αισθάνονται χειρότερα για τον εαυτό τους όταν η σύζυγος ή η σύντροφός τους είναι επιτυχημένη, με την αυτοεκτίμησή τους να βουλιάζει αντί να ανεβαίνει από τα επιτεύγματα της παρτενέρ τους.
Αυτό είναι το συμπέρασμα μελέτης που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Journal of Personality and Social Psychology.
Mια σειρά από κοινωνικά πειράματα αποκάλυψαν ότι η αυτοεκτίμηση των ανδρών υποσυνείδητα «μωλωπίζεται» όταν η σύντροφός τους επιτυγχάνει σε μια εργασία, ακόμα κι αν δεν ανταγωνίζονται μεταξύ τους στο συγκεκριμένο έργο, λέει η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Kate Ratliff.
«Είναι λογικό ένας άνθρωπος να αισθάνεται ότι μπορεί να απειλείται αν η κοπέλα του τον ξεπερνά σε κάτι που κάνουν από κοινού, όπως για παράδειγμα αν προσπαθούν να χάσουν βάρος. Ομως, η έρευνα βρήκε αποδείξεις ότι οι άνδρες ερμηνεύουν αυτόματα την επιτυχία της συντρόφου τους ως δική τους αποτυχία, ακόμα κι αν δεν βρίσκονται σε άμεσο ανταγωνισμό», δήλωσε η Ratliff, καθηγήτρια της Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Αντίθετα, η επιτυχία του συντρόφου τους δεν έχει καμία επίδραση σε ό,τι έχει να κάνει με την αυτοεκτίμηση των γυναικών, διαπίστωσαν οι ερευνητές.
«Περιμέναμε πως σε ένα βαθμό οι γυναίκες θα εσωτερικεύσουν την επιτυχία του συντρόφου τους και θα αισθανθούν καλύτερα αν αυτός πετύχει, αλλά βρήκαμε ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Ενδεχομένως, επειδή οι γυναίκες έχουν συνηθίσει στην ιδέα ότι οι άνδρες αναμένεται να είναι επιτυχείς, οπότε δεν το θεωρούν κάποια μεγάλη υπόθεση», λέει η Ratliff.
Στη μελέτη συμμετείχαν 896 άτομα σε πέντε πειράματα που διεξήχθησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ολλανδία. Το πρώτο πείραμα περιελάμβανε 32 ζευγάρια στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, που κλήθηκαν να επιλύσουν ένα πρόβλημα. Στην συνέχεια τούς είπαν πως ο σύντροφός τους βρέθηκε στο 12% της κορυφής ή στο 12% της «ουράς» του συνόλου των φοιτητών που κλήθηκαν να λύσουν το ίδιο πρόβλημα. Οι συμμετέχοντες δεν έλαβαν πληροφορίες σχετικά με τις δικές τους επιδόσεις.
Η είδηση της επιτυχίας ή της αποτυχίας των συντρόφων τους δεν επηρέασαν τη συνειδητή και ελεγχόμενη αυτοαξιολόγηση των συμμετεχόντων, αυτή που οι ερευνητές αναφέρουν ως «σαφή αυτοεκτίμηση».
Ομως, οι δοκιμές μέτρησης της «εννοούμενης αυτοεκτίμησης», αυτής δηλαδή που έχει να κάνει με την αυτοματοποίηση και τον τρόπο που το άτομο αξιολογεί τον εαυτό του και τις καταστάσεις που σχετίζονται μ’ αυτό, έδειξαν πως οι άνδρες που πίστευαν πως η σύντροφός τους βρισκόταν στο top 12%, είχαν σημαντικά χαμηλότερη αυτοεκτίμηση από εκείνους που πίστευαν πως η σύζυγος/σύντροφός τους βρισκόταν στο χαμηλότερο 12% του τεστ.
«Να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Αυτό δεν σημαίνει πως οι άνδρες σκέφτονται “είμαι αναστατωμένος που η σύντροφός μου τα πήγε τόσο καλά”. Ούτε βέβαια αλλάζει η συμπεριφορά τους απέναντι στις συντρόφους τους. Απλά πληγώνονται και νοιώθουν άσχημα για τον εαυτό τους, για το γεγονός ότι βρίσκονται σε μια σχέση με κάποιον που έχει βιώσει μια επιτυχία», εξηγεί η Ratliff.
Tα ευρήματα αυτά αναπαρήχθησαν σε ζευγάρια σε μελέτες παρακολούθησης στην Ολλανδία, μια χώρα που μπορεί να υπερηφανεύεται πως έχει μία από τις μικρότερες διαφορές μεταξύ των φύλων στην εργασία, την εκπαίδευση και την πολιτική. Οπως συνέβη στις ΗΠΑ, έτσι και στην Ολλανδία, οι άνδρες προς τα έξω είπαν πως ένοιωσαν καλά, αλλά υποσυνείδητα αισθάνθηκαν άσχημα για τους εαυτούς τους, όταν αντιμετώπισαν την επιτυχία της συζύγου ή της συντρόφου τους.
Στα δύο τελευταία πειράματα που διεξήχθηκαν σε απευθείας σύνδεση συμμετείχαν 657 άτομα από τις ΗΠΑ. Κάποιοι κλήθηκαν να σκεφτούν διαφορετικά είδη επιτυχίας, για παράδειγμα την κοινωνική επιτυχία της συντρόφου τους σε έναν όμορφο χώρο υποδοχής, ή την πνευματική επιτυχία στην επίλυση μαθηματικών προβλημάτων. Αλλοι κλήθηκαν να σκεφτούν συγκεκριμένα μια χρονική στιγμή στην οποία ο/η σύντροφός τους είχε επιτύχει ή αποτύχει σε κάτι που και οι ίδιοι είχαν επιτύχει ή αποτύχει.
Ανεξάρτητα από τα αν τα επιτεύγματα ήταν κοινωνικά ή πνευματικά, οι άνδρες υποσυνείδητα αισθάνθηκαν χειρότερα για τον εαυτό τους όταν η σύντροφός τους πέτυχε, παρά όταν απέτυχε. Ωστόσο, η «εννοούμενη αυτοεκτίμηση» των ανδρών δέχθηκε μεγαλύτερο χτύπημα όταν σκέφτηκαν κάποιο γεγονός στο οποίο η σύντροφός τους είχε επιτύχει, ενώ οι ίδιοι είχαν αποτύχει.
Η Ratliff υποθέτει πως αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να συνδέονται με την έμφυτη ανταγωνιστικότητα των ανδρών που προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι είναι πολύ πιο έντονη απ’ ό,τι των γυναικών. Τα αποτελέσματα, θα μπορούσαν, εξάλλου, να αντικατοπτρίζουν τους ρόλους των δύο φύλων, όπως υφίστανται στην κοινωνία σε καθημερινή βάση.
«Εχουμε την ιδέα ότι οι άνδρες θα πρέπει να είναι έξυπνοι και επιτυχημένοι και όταν αποδεικνύεται πως οι γυναίκες βιώνουν κάποιου είδους επιτυχία, τότε παραβιάζεται η ιδέα των ανδρών για το πώς πρέπει να είναι ένας άνδρας ή μια γυναίκα», λέει ο Martin Ford, καθηγητής στο Κολέγιο Εκπαίδευσης και Ανθρώπινης Ανάπτυξης George Mason στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, που χαρακτήρισε τα ευρήματα «συναρπαστικά, αλλά και κάπως ανησυχητικά».
«Πολλοί από εμάς γνωρίζουν πως οι άνδρες θέλουν να μετατρέψουν τα πάντα σε έναν διαγωνισμό, οπότε δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι αυτό το κίνητρο είναι αρκετά διαδεδομένο μεταξύ τους σε κάποιο επίπεδο, ακόμα και αν δεν είναι σε τόσο δραματικό βαθμό και συχνά δεν το έχουν καν συνειδητοποιήσει. Ωστόσο, δεν είναι σαφές από τη συγκεκριμένη μελέτη εάν αυτή η τάση τους αφορά τη σύγκριση “νικητών και ηττημένων”, αποκλειστικά σε σχέση με την σύντροφό τους. Θα μπορούσε να ισχύει το ίδιο για τους άνδρες φίλους τους; Για τους συνεργάτες τους; Για αγνώστους;», αναρωτιέται.
«Αλλά ίσως αυτό ακριβώς να είναι το θέμα», προσθέτει. «Αν δούμε τα πράγματα από άποψη ανταγωνισμού, αν είναι τόσο ισχυρός κινητήριος μοχλός για μερικούς άνδρες, ώστε να μη μπορούν να τον ξεπεράσουν ούτε καν με τη σύντροφό τους, τότε πώς θα καταφέρουν να διατηρήσουν σχέσεις που βασίζονται στις αρχές της ισότητας και του ενδιαφέροντος για την ευημερία των άλλων;