Γιατί οι ειδικοί επιμένουν στην καθολική ιωδίωση του αλατιού

Σε μια δήλωση που δημοσιεύτηκε στο αμερικανικό περιοδικό Thyroid στο τεύχος του Φεβρουαρίου 2017 ο Αμερικανός Οργανισμός Θυρεοειδή (γνωστός ως ΑΤΑ) απηύθυνε πρόσκληση για την καθολική ιωδίωση του αλατιού.

Ως καθολική ιωδίωση αλατιού ορίζεται η προσθήκη ιωδίου σε όλο το αλάτι που προορίζεται να καταναλωθεί από τον άνθρωπο. Ο στόχος του ΑΤΑ είναι να συμβάλλει στην άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων που προκαλεί στην υγεία η ανεπάρκεια ιωδίου.

Ιώδιο και θυρεοειδής

Το ιώδιο είναι ένα βασικό θρεπτικό συστατικό που απαιτείται από τον οργανισμό με σκοπό την παραγωγή ορμονών του θυρεοειδούς. Το σώμα δεν μπορεί να φτιάξει ιώδιο, γι’ αυτό πρέπει να προσλαμβάνεται, συνήθως μέσω των τροφών που καλλιεργούνται σε χώμα πλούσιο σε ιώδιο, μέσω των θαλασσινών ή μέσω της ιωδίωσης του αλατιού.

Η ανεπάρκεια ιωδίου και οι ακραίας μορφής διαταραχές της ανεπάρκειάς του σχετίζονται με τον κρετινισμό, μία μη αναστρέψιμη κατάσταση που προκαλεί σοβαρή δυσλειτουργία ανάπτυξης και διανοητική υστέρηση.

Επί της ουσίας η ακραίας μορφής ανεπάρκεια ιωδίου είναι η κύρια αιτία νοητικής υστέρησης παγκοσμίως. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με έρευνες περίπου το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού βρίσκεται σήμερα σε κίνδυνο για ανεπάρκεια ιωδίου.

Η ανεπάρκεια ιωδίου συνδέεται επίσης με τη διεύρυνση του θυρεοειδούς (βρογχοκήλη), τον υποθυρεοειδισμό, τις καθ’ έξιν αποβολές, μεταξύ άλλων επιπλοκών και καταστάσεων υγείας. Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι η ανεπάρκεια ιωδίου σε μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει πνευματικά και γνωστικά ελλείμματα στο παιδί της.

Η «γεωγραφία» της ανεπάρκειας ιωδίου

Οι τροφές που καλλιεργούνται σε περιοχές που κάποτε καλύπτονταν από ωκεανούς τείνουν να έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις σε ιώδιο, με αποτέλεσμα οι πληθυσμοί τους να μην παρουσιάζουν ιδιαίτερη ανεπάρκεια. Η ενδοχώρα και οι περιοχές που έχουν μεγαλύτερο υψόμετρο έχουν μικρότερες συγκεντρώσεις ιωδίου στο έδαφος -και ως εκ τούτου μικρότερη πρόσβαση σε θαλασσινά- είναι πιο πιθανό να έχουν χαμηλότερα επίπεδα ιωδίου στις τροφές και οι κάτοικοί τους να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι μόνες χώρες που εμφανίζονται σήμερα να έχουν αυτό που ονομάζεται «βιώσιμη επάρκεια ιωδίου» είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Νορβηγία, η Σουηδία, η Φινλανδία, η Ελβετία, η Αυστρία, το Μπουτάν, το Περού, ο Παναμάς, τα Σκόπια και η Ιαπωνία.

Περιοχές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος αποτελούν η Κεντρική Αφρική και Ασία, όπου υπάρχουν σημαντικοί πληθυσμοί με σοβαρή ανεπάρκεια ιωδίου, μαζί με τα Ιμαλάια, τις ευρωπαϊκές Αλπεις, τις Ανδεις, και τις περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης Οι υπόλοιπες περιοχές της Ευρώπης έχουν επίσης κάποιο βαθμό έλλειψης ιωδίου.

Γιατί επιλέχθηκε το αλάτι

Η καθοδική ιωδίωση αλατιού είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη της ανεπάρκειας ιωδίου και τις διαταραχές έλλειψης ιωδίου.

Το αλάτι επιλέχθηκε ως όχημα για τις προσπάθειες οχύρωσης του ιωδίου επειδή καταναλώνεται σε σχετικά σταθερές ποσότητες από σχεδόν κάθε άτομο στη γη και σε καθημερινή βάση. Η τεχνολογία για την ιωδίωση του αλατιού είναι σχετικά απλή γίνεται σε περιοχές παραγωγής αλατιού και η παρακολούθηση και επιβολή της είναι ανέξοδη.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προωθεί την καθολική ιωδίωση του αλατιού ήδη από το 1993. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, εκτιμάται ότι περίπου το 66% των νοικοκυριών σε όλο τον κόσμο έχουν πλέον πρόσβαση σε ιωδιούχο αλάτι, αλλά περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο εξακολουθούν να έχουν ανεπαρκή πρόσληψη ιωδίου και το ένα τρίτο από αυτούς είναι παιδιά.

Ποια είναι η συνιστώμενη πρόσληψη ιωδίου

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά:

90 mcg ιωδίου καθημερινά για βρέφη και παιδιά έως 5 ετών

120 mcg για παιδιά 6 μέχρι 12 ετών

150 mcg ημερησίως για παιδιά ≥12 ετών και ενήλικες

250 mcg ημερησίως κατά τη διάρκεια της κύησης και της γαλουχίας