Η λύσσα και όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
Η λύσσα είναι μια μόλυνση που προκαλείται από έναν ιό. Επηρεάζει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό των θηλαστικών. Είναι σχεδόν πάντα θανατηφόρα, αν δεν αντιμετωπιστεί πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων.
Τα ζώα που έχουν μολυνθεί με λύσσα μπορούν να διαδώσουν την ασθένεια μέσω του σάλιου τους ή μέσω του ιστού του εγκεφάλου.
Η λύσσα είναι, ωστόσο, σπάνια στις ανεπτυγμένες χώρες, αλλά είναι περισσότερο συχνή στις αναπτυσσόμενες χώρες. Στην Ελλάδα είχε πολλά χρόνια να εμφανιστεί, αλλά πρόσφατα υπήρξαν κάποια κρούσματα.
Πώς κολλάει κανείς λύσσα
Οι άνθρωποι κολλάνε συνήθως τη λύσσα, όταν τους δαγκώσει ένα μολυσμένο ζώο.
Νυχτερίδες, ρακούν, κουνάβια, αλεπούδες και τα κογιότ είναι τα ζώα που μπορεί να μεταδώσουν τη λύσσα, ενώ πολλές φορές μπορεί να εξαπλωθεί και σε κατοικίδια ζώα, όπως οι σκύλοι και οι γάτες. Τα μικρά θηλαστικά όπως τα ποντίκια και οι σκίουροι δεν έχουν σχεδόν ποτέ λύσσα.
Ωστόσο, τα κατοικίδια είναι πολύ δύσκολο να κολλήσουν λύσσα, καθώς στην πλειοψηφία τους έχουν κάνει αντιλυσσικά εμβόλια. Ακόμα πιο σπάνιο είναι να έχουν λύσσα τα κατοικίδια που δεν βγαίνουν καθόλου από το σπίτι, αυτά για παράδειγμα που μένουν μέσα σε διαμέρισμα.
Υπάρχει, ωστόσο, πιθανότητα να έχετε κολλήσει λύσσα, ακόμα κι αν δεν μπορείτε να δείτε σημάδια δαγκώματος. Για παράδειγμα το δάγκωμα από μια νυχτερίδα, ή οι γρατζουνιές μπορεί να είναι τόσο μικρές που δεν θα τις προσέξετε. Αν εσείς ή τα παιδιά σας έρθετε σε άμεση επαφή με νυχτερίδα, ή αν βρείτε μια νυχτερίδα σε ένα κλειστό δωμάτιο, όπου κοιμάται κάποιος δικός σας, επισκεφτείτε αμέσως το γιατρό. Αυτό βέβαια ισχύει συνήθως για την ύπαιθρο και τις αγροτικές περιοχές, γιατί στην πόλη κάτι τέτοιο είναι εξίσου σπάνιο να συμβεί.
Οι άνθρωποι μπορούν, επίσης, να κολλήσουν λύσσα όταν έρχονται σε επαφή με ζώα τα οποία έχουν τον ιό, αλλά και αυτή η περίπτωση είναι σπάνια.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Τα σημάδια της λύσσας περιλαμβάνουν σιελόρροια, αφρό στο στόμα ή παράλυση. Ενα κατοικίδιο ζώο με λύσσα, επίσης μπορεί να συμπεριφέρεται διαφορετικά από ό,τι συνηθίζει, όπως για παράδειγμα να δείχνει ντροπαλό και να απομακρύνεται ή να κρύβεται σε σκοτεινά μέρη, ενώ συνήθως ήταν φιλικό. Αντίθετα, ένα λυσσασμένο άγριο ζώο μπορεί να μην έχει καθόλου φόβο για τους ανθρώπους.
Η λύσσα στον άνθρωπο ξεκινά με συμπτώματα όπως πυρετό, βήχα ή πονόλαιμο. Αργότερα, τα συμπτώματα γίνονται πιο σοβαρά και μπορεί να περιλαμβάνουν ανησυχία, ψευδαισθήσεις και επιληπτικές κρίσεις. Το τελικό στάδιο είναι το κώμα και ο θάνατος.
Αν νομίζετε ότι έχετε εκτεθεί στον ιό της λύσσας, είναι πολύ σημαντικό να έχετε ιατρική περίθαλψη πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων. Εάν τα συμπτώματα εμφανιστούν είναι πάρα πολύ αργά για μια θεραπεία και η μόλυνση θα οδηγήσει πιθανότατα σε θάνατο. Ο χρόνος από την έκθεση στον ιό μέχρι να εμφανιστούν τα συμπτώματα είναι συνήθως 2 με 3 μήνες. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να είναι συντομότερος ή σε κάποιες άλλες να καθυστερήσει περισσότερο. Συγκριτικά με τα ζώα, στον άνθρωπο ο χρόνος επώασης της ασθένειας διαρκεί 2 με 3 μήνες μετά το δάγκωμα, χρόνος που είναι επαρκής για να αντιμετωπιστεί ο ιός. Το εμβόλιο κατά της λύσσας στους ανθρώπους, προστατεύει ακόμα και όταν τους γίνεται ενώ ήδη έχουν κολλήσει, κάτι που δεν συμβαίνει με τις άλλες ασθένειες.
Πώς αντιμετωπίζεται η λύσσα
Η θεραπεία για κάποιον που έχει εκτεθεί στη λύσσα είναι μια σειρά από ενέσεις. Αυτές οι ενέσεις σκοπό έχουν να βοηθήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα να καταστρέψει τη νόσο στα αρχικά της στάδια. Αν κάνει κάποιος τις ενέσεις πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα, συνήθως αποτρέπει τη μόλυνση και ανακάμπτει.
Τι πρέπει να κάνετε αν νομίζετε ότι έχετε εκτεθεί σε λύσσα
Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να πλύνετε το δάγκωμα του ζώου, ή τη γρατζουνιά, ή την ανοιχτή πληγή με σαπούνι και νερό. Στη συνέχεια επικοινωνήστε με το γιατρό για να σας συμβουλεύσει τι πρέπει να κάνετε.
Εάν έχετε δαγκωθεί ή εκτεθεί από ένα ζώο που έχει χαμηλό κίνδυνο να έχει λύσσα, όπως είναι ένα κατοικίδιο ζώο, θα πρέπει να το παρακολουθήσει ο γιατρός για να δει μήπως εμφανίσει σημάδια λύσσας. Αν υπάρχει πιθανότητα το ζώο να έχει λύσσα, τότε θα πρέπει να κάνετε άμεσα ενέσεις.
Εάν έχετε δαγκωθεί ή εκτεθεί από ένα ζώο που διατρέχει υψηλό κίνδυνο να έχει τον ιό της λύσσας, θα πρέπει να αρχίσετε αμέσως ενέσεις. Αν είναι δυνατόν, θα πρέπει να παρακολουθήσετε το ζώο για σημάδια λύσσας. Αν αποδειχθεί ότι το ζώο έχει λύσσα, θα πρέπει να θανατωθεί. Αν δεν έχει, θα πρέπει να σταματήσετε τις ενέσεις.
Εάν το ζώο δείχνει σημάδια λύσσας και δεν μπορεί να συλληφθεί για να το εξετάσετε, επειδή είναι ενδεχομένως άγριο, τότε θα λειτουργήσετε σα να είστε βέβαιοι ότι είναι λυσσασμένο και να κάνετε τις ενέσεις.
Πώς μπορείτε να αποφύγετε τη λύσσα
* Εμβολιάστε τα σκυλιά και τις γάτες σας με αντιλυσσικό εμβόλιο. Εάν δεν είστε ο πρώτος ιδιοκτήτης τους, ζητήστε από τον προηγούμενο ένα έγγραφο που να πιστοποιεί πως το ζώο έχει εμβολιαστεί κατά της λύσσας. Εάν δεν υπάρχει τέτοιο έγγραφο, θα πρέπει να επιβεβαιώσετε με τον κτηνίατρο του κατοικίδιου ότι έχει κάνει το εμβόλιο.
* Αποφύγετε την επαφή με αδέσποτα σκυλιά, ειδικά σε αγροτικές περιοχές, ή περιοχές όπου υπάρχει κίνδυνος για λύσσα.
* Αποφύγετε την επαφή με νυχτερίδες.
* Ποτέ μην προσπαθήσετε να αγγίξετε ή να επιχειρήσετε να εξημερώσετε ένα άγριο ζώο. Διδάξτε επίσης τα παιδιά σας να το αποφύγουν.
* Ασφαλίστε τα σκουπίδια σας ή άλλα πράγματα που θα μπορούσαν να προσελκύσουν ζώα.
* Ασφαλίστε τους ανοικτούς χώρους του σπιτιού σας και οποιοδήποτε μέρος απ’ όπου τα άγρια ή αδέσποτα ζώα θα μπορούσαν να μπουν μέσα. Αυτό βεβαίως ισχύει κυρίως για τις αγροτικές περιοχές, αφού στην πόλη μια τέτοια… επιδρομή είναι ασυνήθιστη.
* Ποτέ μην ακουμπήσετε ένα άγνωστο νεκρό ζώο. Αποφύγετε οποιαδήποτε επαφή με τον ιστό του εγκεφάλου του.
Ο προληπτικός εμβολιασμός κατά της λύσσας συνιστάται αν βρίσκεστε σε ομάδα υψηλού κινδύνου έκθεσης στον ιό της λύσσας, είτε λόγω της εργασίας σας είτε λόγω κάποιου χόμπι. Θα χρειαστεί, επίσης, να εμβολιαστείτε, αν σκοπεύετε να ταξιδέψετε σε περιοχές όπου η λύσσα είναι συνηθισμένη, όπως σε διάφορα μέρη της Ασίας, της Αφρικής, της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής.