Ο καφές και η μπύρα είναι δύο αντίθετοι πόλοι. Ο καφές ανεβάζει την ενέργειά σας, ενώ η μπύρα σταδιακά την ρίχνει. Τώρα οι επιστήμονες βρήκαν ότι αυτοί οι δύο πόλοι μπορεί να έχουν αντίθετα αποτελέσματα και στο γονιδίωμά σας.
Δουλεύοντας με ένα είδος μύκητα που μοιράζεται πολλές σημαντικές γενετικές ομοιότητες με τον άνθρωπο, ο καθηγητής Martin Kupiec και η ομάδα του στο Τμήμα Μοριακής Μικροβιολογίας και Βιοτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, διαπίστωσαν ότι η καφεΐνη συντομεύει ενώ το αλκοόλ επιμηκύνει τα τελομερή, που είναι τα σημεία του χρωμοσωμικού DNA, που εμπλέκονται στη γήρανση και τον καρκίνο.
«Για πρώτη φορά έχουμε εντοπίσει μερικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες που μεταβάλλουν το μήκος των τελομερών και μπορέσαμε να δείξουμε πώς το κάνουν. Αυτά που μάθαμε μπορούν μια μέρα να συμβάλλουν στην πρόληψη και τη θεραπεία των ασθενειών του ανθρώπου», δήλωσε ο καθηγητής Kupiec.
Το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ συνεργάστηκε για τη συγκεκριμένη μελέτη με ερευνητές από τo Τμήμα Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κολούμπια και τα αποτελέσματα της έρευνάς τους δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό PLoS Genetics.
Μεταξύ θανάτου και αθανασίας
Τα τελομερή που κατασκευάζονται από DNA και πρωτεΐνες, σηματοδοτούν τα άκρα των κλώνων του DNA στα χρωμοσώματά μας. Είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι οι έλικες του DNA επισκευάζονται και αντιγράφονται σωστά. Κάθε φορά που ένα κύτταρο αντιγράφεται, τα χρωμοσώματα αντιγράφονται στο νέο κύτταρο με ελαφρώς μικρότερα τελομερή. Τελικά τα τελομερή γίνονται πολύ σύντομα και το κύτταρο πεθαίνει. Μόνο τα εμβρυϊκά και τα καρκινικά κύτταρα έχουν μηχανισμούς για να αποφύγουν αυτή τη μοίρα. Μπορούν να αναπαράγονται για πάντα…
Οι ερευνητές εργάστηκαν πάνω σε μια μελέτη του 2004 της βραβευμένης με Βραβείο Νόμπελ μοριακής βιολόγου, καθηγήτριας Elizabeth Blackburn, η οποία υποστήριξε πως το συναισθηματικό στρες προκαλεί τη βράχυνση των τελομερών, που είναι το κύριο χαρακτηριστικό της γήρανσης του πληθυσμού, προφανώς με την παραγωγή ελεύθερων ριζών στα κύτταρα. Οι ερευνητές καλλιέργησαν κύτταρα ζύμης σε συνθήκες που δημιουργούν ελεύθερες ρίζες, για να δοκιμαστεί η επίδραση επί του μήκους των τελομερών και κατά γενική έκπληξη διαπιστώθηκε πως το μήκος των τελομερών δεν άλλαξε.
Επιχείρησαν στη συνέχεια να εκθέσουν τα κύτταρα ζύμης σε άλλους 12 περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες. Οι περισσότεροι από αυτούς τους στρεσογόνους παράγοντες -από αλλαγές σε θερμοκρασία και pH μέχρι φάρμακα και χημικές ουσίες- δεν είχαν καμία επίδραση στο μήκος των τελομερών. Αλλά μια χαμηλή συγκέντρωση καφεΐνης, παρόμοια με την ποσότητα που υπάρχει σε μια γουλιά εσπρέσο, συντόμευσε τα τελομερή, ενώ αντίθετα η έκθεση σε ένα διάλυμα αιθανόλης 5-7% τα επιμήκυνε.
Από τη μαγιά στο ποτήρι σας
Για να κατανοήσουν αυτές τις αλλαγές οι ερευνητές σάρωσαν 6.000 στελέχη ζύμης, όπου στο καθένα είχαν απενεργοποιήσει ένα διαφορετικό γονίδιο. Στη συνέχεια διεξήγαγαν γενετικές εξετάσεις για τα στελέχη με τα μεγαλύτερα και τα μικρότερα τελομερή και αποκάλυψαν ότι δύο γονίδια, τα Rap1 και Rif1, ήταν οι κυριότεροι παράγοντες που μεσολαβούν μεταξύ της πίεσης που ασκείται από το περιβάλλον και του μήκους των τελομερών. Συνολικά, περίπου 400 γονίδια αλληλεπίδρασαν για να διατηρηθεί το μήκος των τελομερών και το περισσότερο εντυπωσιακό ήταν ότι αυτά τα συγκεκριμένα γονίδια των ζυμομυκήτων είναι επίσης παρόντα στο ανθρώπινο γονιδίωμα.
Αν λοιπόν οι περαιτέρω έρευνες δείξουν πως υπάρχει αιτιώδης σχέση και όχι απλή συσχέτιση ανάμεσα στο μήκος των τελομερών και τη γήρανση ή τον καρκίνο, τότε οι ερευνητές θα είναι σε θέση να γνωρίζουν αν τα ανθρώπινα τελομερή ανταποκρίνονται στα ίδια σήματα με τη ζύμη, γεγονός που θα οδηγήσει δυνητικά σε ιατρικές θεραπείες και διατροφικές κατευθυντήριες γραμμές.
Μέχρι τότε μπορεί κάποιος να πιει λίγο καφέ και λίγη περισσότερη μπύρα…