Μπορεί η πολλή ζάχαρη να προκαλέσει διαβήτη τύπου 2;

Επειδή ο διαβήτης τύπου 2 συνδέεται με υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα, μπορεί να φαίνεται λογικό να υποθέσουμε ότι η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας ζάχαρης είναι η αιτία της νόσου.

Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Εδώ και χρόνια οι άνθρωποι πιστεύουν πως η κατανάλωση υπερβολικής ζάχαρης προκαλεί διαβήτη, αλλά η αλήθεια είναι πως ο διαβήτης τύπου 2 είναι μια πολυπαραγοντική ασθένεια με πολλούς διαφορετικούς τύπους αιτιών. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι πολύ περίπλοκος.

Ωστόσο, μερικές έρευνες δείχνουν ότι η κατανάλωση υπερβολικά πολλών ζαχαρούχων τροφίμων μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2 και πολλά εκατομμύρια διαβητικοί και άλλοι τόσοι που πρόκειται να εμφανίσουν τη νόσο, αντιλαμβάνονται πως ανάμεσα σε όλους τους παράγοντες κινδύνου η κατανάλωση ζάχαρης είναι ένας από τους πιο βασικούς.

Μετά την υποψία ότι η ζάχαρη ήταν η αιτία του διαβήτη, η επιστημονική κοινότητα έδειξε με το… δάχτυλό της τους υδατάνθρακες. Αυτό έχει βεβαίως νόημα, καθώς τόσο οι απλοί όσο και οι σύνθετοι υδατάνθρακες μεταβολίζονται ως ζάχαρη, ανεβάζοντας τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα.

Ωστόσο, οι υδατάνθρακες τυγχάνουν διαφορετικής επεξεργασίας από το σώμα, ανάλογα με τον τύπο τους. Ενώ οι απλοί υδατάνθρακες αφομοιώνονται και μεταβολίζονται γρήγορα, οι σύνθετοι υδατάνθρακες χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να περάσουν από το σύστημα, οδηγώντας σε πιο σταθερά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αυτό έχει να κάνει με τη χημική τους μορφή. Οι απλοί υδατάνθρακες έχουν ένα απλούστερο χημικό… μακιγιάζ και έτσι δεν χρειάζεται το σώμα χρόνο για να τους χωνέψει, ενώ οι σύνθετοι έχουν ένα πιο περίπλοκο, επομένως χρειάζονται περισσότερο χρόνο για την πέψη.

Οι πηγές των σύνθετων υδατανθράκων περιλαμβάνουν το ψωμί ολικής αλέσεως και το καστανό ρύζι, τα όσπρια όπως μαύρα φασόλια και κινόα. Αυτές οι τροφές περιέχουν φυτικές ίνες, βιταμίνες και ανόργανα συστατικά που είναι κατάλληλα για οποιοδήποτε σχέδιο διατροφής, ανεξάρτητα από το αν κάποιος έχει προδιαβήτη, ή διαβήτη ή είναι απόλυτα υγιής.

Για το λόγο αυτό οι ειδικοί γνωρίζουν πως αν συμπεριλάβετε τους σύνθετους υδατάνθρακες στην καθημερινή σας διατροφή θα μπορέσετε μεταξύ των άλλων ωφελειών για την υγεία να διατηρήσετε και ένα υγιές βάρος.

Παραδείγματα απλών ή ραφιναρισμένων υδατανθράκων από την άλλη πλευρά, υπάρχουν σε διάφορες μορφές. Από τη σακχαρόζη στα σκευάσματα ζάχαρης που χρησιμοποιούνται για να ψήσουμε τα μπισκότα, μέχρι τα διάφορα είδη προστιθέμενων σακχάρων στα συσκευασμένα σνακ, στα ποτά από φρούτα, στα σακχαρούχα αναψυκτικά και στα δημητριακά. Οι απλοί υδατάνθρακες είναι φυσικά συστατικά πολλών φρέσκων τροφίμων όπως η λακτόζη στο γάλα και η φρουκτόζη στα φρούτα και ως εκ τούτου μια υγιής, ισορροπημένη διατροφή θα περιέχει πάντα αυτούς τους τύπους σακχάρων.

Το πρόβλημα με τη ζάχαρη, ανεξάρτητα από τον τύπο της, είναι η τεράστια ποσότητα από αυτήν που συμπεριλαμβάνεται σε σχεδόν κάθε τυπικό σχέδιο διατροφής του δυτικού κόσμου.

Η υπερβολική κατανάλωση αυτών των φαγητών μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια και άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας. Συχνά τα τρόφιμα με προσθήκη ζάχαρης περιέχουν επίσης λίπος και τα δύο συστατικά συμβαδίζουν, όταν πρόκειται για τον κίνδυνο αντίστασης στην ινσουλίνη που αποτελεί χαρακτηριστικό του διαβήτη τύπου 2.

Ποια είναι η σχέση ζάχαρης και αντίστασης στην ινσουλίνη

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που -σε άτομα χωρίς διαβήτη- μεταφέρει γλυκόζη ή σάκχαρο του αίματος σε κύτταρα για ενέργεια ή για αποθήκευση για μεταγενέστερη χρήση. Σε άτομα με διαβήτη, τα κύτταρα είναι ανθεκτικά στην ινσουλίνη και ως αποτέλεσμα αυτής της αντίστασης στην ινσουλίνη, το σάκχαρο συσσωρεύεται στο αίμα. Ενώ η κατανάλωση ζάχαρης από μόνη της δεν προκαλεί αντίσταση στην ινσουλίνη, τα τρόφιμα με ζάχαρη και λίπος μπορούν να συμβάλλουν στην αύξηση του σωματικού βάρους, μειώνοντας έτσι την ευαισθησία στην ινσουλίνη στο σώμα.

Πηγές μεταποιημένης ή προστιθέμενης ζάχαρης, συμπεριλαμβανομένων των καρυκευμάτων όπως μαγιονέζα, κέτσαπ, μουστάρδα κλπ., του μελιού και ιδιαίτερα των ζαχαρούχων ποτών, είναι μερικοί μόνο από τους πιθανούς ενόχους για την αύξηση του σωματικού βάρους, και όταν καταναλώνονται σε υπερβολική ποσότητα, μπορούν να συμβάλλουν στον κίνδυνο εμφάνισης του διαβήτη.

Η μεγαλύτερη πηγή προστιθέμενης ζάχαρης προέρχεται από γλυκά ποτά, από τα σακχαρούχα αναψυκτικά μέχρι το γλυκό τσάι και από τους συσκευασμένους χυμούς με την προστιθέμενη ζάχαρη, μέχρι τα αθλητικά ποτά. Σχεδόν οτιδήποτε πίνουμε έχει προστιθέμενη ζάχαρη, εκτός από το νερό.

Το πρόβλημα με τα γλυκά ποτά είναι ότι, λόγω της υγρής τους μορφής, είναι από τους ταχύτερους απλούς υδατάνθρακες που χωνεύονται στο σώμα, προκαλώντας επίπεδα σακχάρου στο αίμα ακόμη υψηλότερα από έναν απλό υδατάνθρακα στα στερεά τρόφιμα.

Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2010 στο περιοδικό Diabetes Care διαπίστωσε πως μόλις μία μερίδα γλυκού ποτού στη διατροφή μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2 κατά 15%.

Αλλοι τύποι ζάχαρης που πρέπει να προσέξετε

Ενας ιδιαίτερος τύπος ζάχαρης που έχει προσελκύσει πολλή αρνητική προσοχή είναι το σιρόπι αραβοσίτου υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη (HFCS), καθώς πολλές μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Ορισμένες έρευνες σε άτομα που είναι υπέρβαρα και παχύσαρκα, για παράδειγμα, υποδεικνύουν ότι η τακτική κατανάλωση ποτών που περιέχουν φρουκτόζη -ένα παραπροϊόν του HFCS- ή γλυκόζη μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους και πως ειδικά τα ποτά με φρουκτόζη μπορούν να μειώσουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη και τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.

Ενα άρθρο που δημοσιεύθηκε το Νοέμβριο του 2012 στο περιοδικό Global Public Health διαπίστωσε ότι οι χώρες με μεγαλύτερη πρόσβαση στο σιρόπι αραβοσίτου υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη (HFCS) τείνουν να έχουν υψηλότερα ποσοστά της νόσου. Αν και είναι πιθανό οι γενικές διατροφικές συνήθειες των χωρών αυτών να διαδραματίσουν έναν ρόλο στον κίνδυνο του διαβήτη των πληθυσμών τους, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2013 στο περιοδικό PLoS One διαπίστωσε ότι η περιορισμένη πρόσβαση στο HFCS ειδικότερα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των ποσοστών της διάγνωσης.

Ομως, επειδή είναι ένα σχετικά φθηνό συστατικό, το σιρόπι αραβοσίτου έχει γίνει το πιο συνηθισμένο γλυκαντικό στα επεξεργασμένα τρόφιμα, από ενεργειακές μπάρες μέχρι τα φρούτα και πολλά άλλα. Για να μειώσετε τη δική σας κατανάλωση, δώστε προσοχή στις λεπτομέρειες της διατροφικής ετικέτας του τροφίμων σας για να δείτε αν το περιλαμβάνουν ή όχι.

Αλλοι παράγοντες κινδύνου του διαβήτη που πρέπει να λάβετε υπόψιν σας

Αν και αυτή η νέα γνώση σχετικά με τη ζάχαρη και ειδικά την προστιθέμενη ζάχαρη, μπορεί να σας παρακινήσει να κόψετε τα σακχαρούχα αναψυκτικά, τον χυμό και τα επεξεργασμένα τρόφιμα, θα πρέπει να έχετε επίγνωση και των άλλων παραγόντων που μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2. Η παχυσαρκία, ένα οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, ένα προσωπικό ιστορικό καρδιακής νόσου και η κατάθλιψη, για παράδειγμα, είναι άλλοι παράγοντες πρόβλεψης για τη νόσο.

Τα άτομα που ασκούνται λιγότερο από τρεις φορές την εβδομάδα και γυναίκες που έχουν διαγνωσθεί με διαβήτη κύησης ή διαβήτη που αναπτύσσεται ενώ μια γυναίκα είναι έγκυος, έχουν επίσης αυξημένη πιθανότητα να διαγνωστούν με διαβήτη τύπου 2.

Τελικά, η ζάχαρη προκαλεί διαβήτη;

Δεν υπάρχει κανείς που να βάλει… το χέρι του στη φωτιά ότι η ζάχαρη είναι η μία και μοναδική αιτία για την εμφάνιση διαβήτη. Γι’ αυτό, αν έχει κανείς διαγνωστεί με προδιαβήτη ή άλλους παράγοντες κινδύνου για την ασθένεια, το να αποφύγει τη ζάχαρη ή μια ολόκληρη ομάδα τροφίμων που την περιλαμβάνουν, δεν είναι σίγουρο ότι θα αντισταθμίσει τον κίνδυνό του. Αντίθετα, είναι σημαντικό να δώσει προτεραιότητα στη σωστή διατροφή, να ασκείται τακτικά και να διατηρεί ένα υγιές βάρος.

Αλλά εάν αγωνίζεστε για την απώλεια βάρους, το να τρώτε λιγότερα τρόφιμα με προσθήκη ζάχαρης και λίπους μπορεί να είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για τη βελτίωση της υγείας σας και πιθανόν να μειώσετε τον κίνδυνο του διαβήτη. Στην πραγματικότητα, εάν έχετε διαγνωστεί με προδιαβήτη, η απώλεια μόλις 5 έως 7% του σωματικού σας βάρους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.

Πόση ζάχαρη μπορούν να καταναλώσουν οι διαβητικοί;

Δεν υπάρχει μια καθορισμένη σύσταση για την ποσότητα σακχάρων που πρέπει να καταναλώνουν ή να αποφεύγουν οι διαβητικοί, καθώς η ζάχαρη είναι μια υπο-ομάδα υδατανθράκων. Και οι υδατάνθρακες είναι σημαντικό να παρακολουθούνται σε καθημερινή βάση, καθώς μπορεί να έχουν άμεση επίδραση στο σάκχαρο του αίματος.

Ωστόσο, οι διεθνείς διατροφικές οδηγίες συνιστούν να διατηρείτε την προστιθέμενη ζάχαρη κάτω από το 10% της συνολικής ημερήσιας θερμιδικής σας πρόσληψης.

Και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει να μην καταναλώνονται περισσότερα από 9 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη που ισοδυναμούν με 36 γ. ή 150 θερμίδες αν είστε άνδρας και 6 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη που ισοδυναμεί με 25 γρ. ή 100 θερμίδες, αν είστε γυναίκα. Τα φυσικά σάκχαρα δεν συμπεριλαμβάνονται σ’ αυτές τις οδηγίες, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να ανησυχείτε λιγότερο γι’ αυτά τα σάκχαρα στα φρούτα και τα λαχανικά.

Για να μειώσετε την προσθήκη ζάχαρης στη διατροφή σας, αποφύγετε τα συσκευασμένα, επεξεργασμένα τρόφιμα.

Μπορεί επίσης να σας αρέσει