Νευρική διέγερση για σοβαρή κατάθλιψη αλλάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου
Για σχεδόν μια δεκαετία, οι γιατροί έχουν χρησιμοποιήσει ένα εμφύτευμα ηλεκτρονικού διεγέρτη για τη θεραπεία της σοβαρής κατάθλιψης σε άτομα που δεν ανταποκρίνονται στη βασική αντικαταθλιπτική θεραπεία.
Τώρα, προκαταρκτικές μελέτες σάρωσης του εγκεφάλου που διεξήχθησαν από ερευνητές στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σαιντ Λούις, αρχίζουν να αποκαλύπτουν τις διεργασίες που συμβαίνουν στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της διέγερσης και μπορούν να παρέχουν κάποιες ενδείξεις για το πώς η συσκευή βελτιώνει την κατάθλιψη. Βρήκαν ότι η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου επιφέρει αλλαγές στον μεταβολισμό του εγκεφάλου εβδομάδες ή ακόμα και μήνες πριν οι ασθενείς αρχίσουν να αισθάνονται καλύτερα. Tα ευρήματα παρουσιάστηκαν στην επιθεώρηση Brain Stimulation.
«Προηγούμενες μελέτες που αφορούν μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων έχουν δείξει ότι πολλοί άνθρωποι με ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη βελτιώνονται με τη διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου. Ομως, λίγα στοιχεία είναι γνωστά για το πώς αυτή η διέγερση λειτουργεί για να ανακουφίζει από την κατάθλιψη. Εχουμε επικεντρωθεί σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που είναι γνωστό ότι συνδέονται με την κατάθλιψη», λέει ο πρώτος συγγραφέας Charles R. Conway, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής.
Η ομάδα του Conway παρακολούθησε 13 άτομα με κατάθλιψη ανθεκτική στη θεραπεία. Τα συμπτώματά τους δεν είχαν βελτιωθεί μετά από πολλούς μήνες θεραπείας με πέντε διαφορετικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Οι περισσότεροι είχαν κατάθλιψη επί τουλάχιστον δύο χρόνια, αλλά μερικοί ασθενείς είχαν κλινική κατάθλιψη για περισσότερα από 20 χρόνια. Ολοι οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση για να εισαχθεί στον οργανισμό τους μια συσκευή για την ηλεκτρονική τόνωση του αριστερού πνευμονογαστρικού νεύρου, το οποίο ξεκινά από το εγκεφαλικό στέλεχος και διασχίζει το σώμα μέχρι την κοιλιακή χώρα. Μόλις ενεργοποιηθεί η συσκευή, παρέχει μια ηλεκτρονική τόνωση 30 δευτερολέπτων στο πνευμονογαστρικό νεύρο ανά πέντε λεπτά.
Για να εξακριβωθεί η φύση των επιδράσεων της θεραπείας στη δραστηριότητα του εγκεφάλου, οι ερευνητές διεξήγαγαν τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) του εγκεφάλου πριν από την έναρξη της διέγερσης και πάλι τρεις και δώδεκα μήνες αφότου ξεκίνησε η διέγερση.
Τελικά, εννέα από τους 13 ασθενείς παρουσίασαν βελτίωση στην κατάθλιψη με τη θεραπεία. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, χρειάστηκαν αρκετοί μήνες για να συμβεί βελτίωση.
Είναι αξιοσημείωτο ότι, σε αυτούς που ανταποκρίθηκαν, οι ανιχνεύσεις έδειξαν σημαντικές αλλαγές στο μεταβολισμό του εγκεφάλου τρεις μήνες μετά από τη διέγερση, η οποία προηγήθηκε τυπικά των βελτιώσεων στα συμπτώματα της κατάθλιψης που ακολούθησαν μετά από αρκετούς μήνες.
«Είδαμε πολύ μεγάλες αλλαγές στο μεταβολισμό του εγκεφάλου που συμβαίνουν πολύ πριν από οποιαδήποτε βελτίωση στη διάθεση. Είναι σχεδόν σαν να υπάρχει μια προσαρμοστική διαδικασία που συμβαίνει. Αρχικά, ο εγκέφαλος αρχίζει να λειτουργεί διαφορετικά. Στη συνέχεια, η διάθεση του ασθενούς αρχίζει να βελτιώνεται», λέει ο Conway.
Παρά το γεγονός ότι οι ασθενείς εξακολούθησαν να παίρνουν αντικαταθλιπτικά για αρκετούς μήνες μετά την εμφύτευση των διεγερτών, πολλοί από εκείνους που ανταποκρίθηκαν στην παρουσία της συσκευής ήταν σε θέση να σταματήσουν τη λήψη των φαρμάκων.
«Μερικές φορές τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δρουν σε συνεννόηση με τον διεγέρτη, αλλά εμείς πιστεύουμε πως οι άνθρωποι καλυτέρεψαν εξαιτίας της παρουσίας του διεγέρτη στο πνευμονογαστρικό νεύρο. Η διέγερση φαίνεται να είναι υπεύθυνη για το μεγαλύτερο μέρος της βελτίωσης που βλέπουμε», εξηγεί ο Conway.
Επιπλέον, οι σαρώσεις του τομογράφου έδειξαν ότι οι βαθύτερες τομές του εγκεφάλου αρχίζουν να αλλάζουν αρκετούς μήνες μετά τη διέγερση των νεύρων. Πολλές από αυτές τις δομές έχουν υψηλές συγκεντρώσεις των κυττάρων του εγκεφάλου που απελευθερώνουν τη ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που βοηθά στον έλεγχο του συστήματος ανταμοιβής και των κέντρων αναψυχής του εγκεφάλου και βοηθά στη ρύθμιση των συναισθηματικών αντιδράσεων.
Οι απόψεις των ερευνητών συγκλίνουν σχετικά με το γεγονός ότι τα μονοπάτια της ντοπαμίνης μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την βελτίωση της κατάθλιψης που είναι ανθεκτική στη θεραπεία. Και η διαπίστωση πως οι διεγέρτες του πνευμονογαστρικού νεύρου επηρεάζουν αυτά τα μονοπάτια, μπορεί να εξηγήσει γιατί η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει και γιατί τα αποτελέσματά της δεν είναι παροδικά. Οι ασθενείς που ανταποκρίνονται στη διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου τείνουν να γίνουν καλύτερα και να παραμείνουν καλύτερα.
«Υποθέσαμε ότι κάτι σημαντικό πρέπει να συμβαίνει στον εγκέφαλο και η μέχρι τώρα έρευνά μας υποστηρίζει πως έτσι ακριβώς είναι τα πράγματα»…