Ποια είναι η σχέση των ψαριών που καταναλώνουμε με τον υδράργυρο;

Η δηλητηρίαση από υδράργυρο, που είναι γνωστή ως υδραργυρίαση, είναι μια κατάσταση που προκαλείται όταν ο οργανισμός απορροφήσει υδράργυρο ή κάποια στοιχεία ενώσεων που περιλαμβάνουν υδράργυρο.

Ο υδράργυρος είναι ένα βαρύ μέταλλο, υγρό σε θερμοκρασία δωματίου και απορροφάται εύκολα μέσω του δέρματος. Είναι νευρο-τοξίνη που μπορεί να βλάψει σοβαρά το ανθρώπινο νευρικό σύστημα και τον εγκέφαλο.

Η δηλητηρίαση από υδράργυρο εμφανίστηκε πολύ συχνά στον 18o αιώνα σε τεχνίτες που έφτιαχναν καπέλα, δεδομένου ότι μία ένωση υδραργύρου χρησιμοποιείται ευρέως στην παραγωγή τσόχας. Η άγνοια του κινδύνου της απορρόφησης του υδραργύρου από το δέρμα, οδήγησε πολλούς από αυτούς τους τεχνίτες στην τρέλα εξαιτίας της δηλητηρίασης από τον υδράργυρο.

Αυτό έδωσε αφορμή για τη φράση «τρελός ως καπελοποιός» (Mad as a Hatter), γεγονός που «γέννησε» με τη σειρά του το χαρακτήρα Mad Hatter στην «Αλίκη στη χώρα των Θαυμάτων».

Η δηλητηρίαση από υδράργυρο είναι λιγότερο διαδεδομένη σήμερα από ό,τι ήταν σε εκείνες τις ημέρες, αλλά μπορεί ακόμα να αποτελεί μια ανησυχία. Η πιο κοινή πηγή υψηλών επιπέδων υδραργύρου σήμερα είναι η κατανάλωση ψαριών μολυσμένων από υδράργυρο.

Ο υδράργυρος στο οικοσύστημα είναι σχεδόν αδύνατον να αφαιρεθεί και αν η περιοχή που ζουν τα ψάρια έχει μολυνθεί, τότε τα ψάρια τον απορροφούν. Τα περισσότερα ψάρια δεν ζουν αρκετό καιρό για να αναπτύξουν ένα σημαντικό φορτίο υδραργύρου και ως εκ τούτου δεν είναι επικίνδυνο να καταναλωθούν. Τα μακρόβια ψάρια θηρευτές, όμως, όπως οι καρχαρίες, μπορούν όχι μόνο να απορροφήσουν τον υδράργυρο από το περιβάλλον τους, αλλά να αποκτήσουν και το βάρος του υδραργύρου όλων των ψαριών που καταναλώνουν. Ως εκ τούτου, ο καρχαρίας και άλλα ψάρια θηρευτές μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο δηλητηρίασης από υδράργυρο, αν καταναλωθούν.

Ωστόσο, ακόμα και το επίπεδο υδραργύρου σε έναν ενήλικα καρχαρία δεν είναι αρκετά σημαντικό για να βλάψει έναν ενήλικα άνθρωπο (σε πολλές χώρες το κρέας του καρχαρία τρώγεται). Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για τα παιδιά ή για τις έγκυες που θα μπορούσαν να περάσουν τον υδράργυρο στο αγέννητο παιδί τους. Συνιστάται ότι οι έγκυες γυναίκες ή οι γυναίκες που σκοπεύουν να μείνουν έγκυες πρέπει να απέχουν από την κατανάλωση ορισμένων ψαριών που έχουν υψηλότερες του κανονικού συγκεντρώσεις υδραργύρου. Και μπορεί βέβαια εδώ στην Ελλάδα να μην τρώμε το κρέας του καρχαρία, ωστόσο επικίνδυνα ψάρια θεωρούνται όλα τα μεγάλα ψάρια, όπως ο ξιφίας, το βασιλικό σκουμπρί, ο τόνος, η παλαμίδα, ο μεγάλος κολιός και ο σολομός κονσέρβας.

Το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να απομακρύνει χωρίς βοήθεια τον υδράργυρο από τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα. Ως εκ τούτου σε περίπτωση δηλητηρίασης από υδράργυρο θα πρέπει να προχωρήσουμε σε ειδικές ριζοσπαστικές θεραπείες που απαιτούνται για την εξάλειψη των προσμείξεων. Η θεραπεία που χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον σήμερα είναι η θεραπεία αποσιδήρωσης κατά την οποία εισάγονται στον οργανισμό χηλικοί παράγοντες, μια ομάδα πολυφαινολών. Οι χηλικοί παράγοντες μπορούν να σχηματίσουν χηλικά σύμπλοκα (δεσμούς) με τα δηλητηριώδη βαρέα μέταλλα, και στη συνέχεια η ένωση που δημιουργείται μπορεί να εξαλειφθεί.

Μια πρόσφατη διαμάχη σε ό,τι έχει να κάνει με δηλητηρίαση από υδράργυρο ήταν ο ισχυρισμός γονιών που είχαν παιδιά με αυτισμό, ότι η κατάσταση του παιδιού τους προκλήθηκε από την ανοσοποίηση που περιείχε ένα συντηρητικό που περιελάμβανε μια ένωση υδραργύρου. Τα Κέντρα Ελέγχου Ασθενειών σε διάφορες χώρες έχουν αρνηθεί ότι υπάρχει σύνδεση, αλλά περιστασιακά τα αυτιστικά συμπτώματα τυγχάνει να εμφανίζονται λίγο μετά από έναν ή δύο εμβολιασμούς του παιδιού και η κατάσταση αυτή είναι πιο σπάνια σε πληθυσμούς που δεν έχουν πλάνα εμβολιασμών στην παιδική ηλικία. Οι φαρμακευτικές εταιρίες δεν διατηρούν πια στα φάρμακά τους ενώσεις υδραργύρου, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν βλάπτει μια συζήτηση πριν προχωρήσει ένας γονιός σε εμβολιασμό των παιδιών του.