Πώς μπορεί ο εγκέφαλος να προστατεύσει την καρδιά

Δεν είναι μία και δύο αλλά 26 μελέτες που έχουν γίνει σχετικά με την επίδραση που μπορεί να έχει το στρες που βιώνει κάποιος στο χώρο της εργασίας του στις καρδιακές παθήσεις.

Οι συγγραφείς τους διαπίστωσαν πως ένα εχθρικό περιβάλλον εργασίας σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και υψηλής αρτηριακής πίεσης σε ποσοστά από 13-20%.

Οι επιπτώσεις του στρες στο χώρο εργασίας είναι ακόμα πιο αξιοσημείωτες στους άνδρες. Στην Ιαπωνία, υπάρχει ειδικός όρος, ο όρος Karoshi που σημαίνει θάνατος από υπερκόπωση και βασίζεται στο φαινόμενο αιφνίδιου θανάτου σε προηγουμένως υγιή άτομα που υπέστησαν είτε εγκεφαλικό επεισόδιο είτε καρδιακή προσβολή όταν εκτέθηκαν σε σοβαρό στρες στο χώρο εργασίας.

Είναι σαφές ότι το άγχος από οποιαδήποτε πηγή και η προσέγγιση του καθενός από εμάς σ’ αυτό, μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην ευημερία μας. Γνωρίζοντας αυτό το γεγονός μπορούμε κάνοντας ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας να μειώσουμε τους κινδύνους. Ωστόσο, είναι επίσης δυνατόν η κατανόηση της δυσμενούς σηματοδότησης μεταξύ εγκεφάλου και καρδιάς κατά τη διάρκεια σοβαρού στρες, να μας βοηθήσει να αποφύγουμε την καρδιακή νόσο και να επιβιώσουμε.

Εγκέφαλος και καρδιά: Μια δυναμική σχέση

Μια πρόσφατη μελέτη έδωσε κάποιες ενδείξεις για τη δυναμική σχέση ανάμεσα στην καρδιά και το μυαλό. Ο εγκέφαλός μας δημιουργεί μια πρωτεΐνη που ονομάζεται νευροτροφικός παράγοντας εγκεφάλου (ΒDNF) και βοηθά τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα να αναπτύσσεται, βοηθά τα νεύρα να επικοινωνούν και εμπλέκεται στην ικανότητά τους να αλλάζουν και να προσαρμόζονται. Με απλά λόγια λειτουργεί στα νευρικά μέρη του συστήματος του οργανισμού που απαιτούνται για την επισκευή τη μάθηση και τη μνήμη. Επιπλέον, όταν τα επίπεδα της πρωτεΐνης αυτής είναι υψηλά, ο παράγοντας BDNF φαίνεται να λειτουργεί ως ένα φυσικό αντικαταθλιπτικό.

Μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins πρόσφατα έμαθε περισσότερα για το πώς η πρωτεΐνη BDNF σηματοδοτεί την καρδιά και επηρεάζει τη λειτουργία της.

Η BDNF συνδέεται στην καρδιά μέσω ενός υποδοχέα που ονομάζεται TrkB (κινάση Β σχετιζόμενη με τροπομυοσίνη). Καθώς η BDNF αυξάνεται και δεσμεύει τον υποδοχέα TrkB, βοηθά την καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα να μεγαλώσουν και να αναπτυχθούν.

Η ομάδα των ερευνητών δημιούργησε γενετικά τροποποιημένα ποντίκια που δεν διαθέτουν λειτουργικούς υποδοχείς TrkB στην καρδιά. Εξαιτίας αυτού, τα ποντίκια δεν μπορούσαν να αποκριθούν στην απελευθέρωση από τον εγκέφαλο της πρωτεΐνης BDNF. Αυτό που συνέβη κατά τη διάρκεια του πειράματος ήταν το προφανές: Oι καρδιές των ποντικών που δεν ήταν ευαίσθητες στην πρωτεΐνη BDNF έγιναν πιο αδύναμες, πιο σκληρές και ήταν λιγότερο σε θέση να χαλαρώσουν και να λαμβάνουν αίμα με κάθε χτύπο. Αυτές οι αρνητικές επιδράσεις στην καρδιά αυξήθηκαν με τη σωματική καταπόνηση.

Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος λειτουργεί σε σχέση με την καρδιά όταν αντιμετωπίζει το στρες είναι η τόνωση των νεύρων, προκειμένου να απελευθερωθεί αδρεναλίνη. Η αδρεναλίνη κάνει την καρδιά να πάλλεται γρηγορότερα και με περισσότερη δύναμη. Όταν η πρωτεΐνη BDNF είναι χαμηλή, ή η καρδιά δεν είναι δεκτική σ’ αυτήν, τότε η καρδιά παραμένει ευαίσθητη στην αδρεναλίνη. Ο συνδυασμός είναι προβληματικός, επειδή μια καρδιά που δεν είναι δεκτική στην πρωτεΐνη BDNF και είναι ανίκανη να προσαρμοστεί στο στρες, τότε εκτίθεται στο στρες και μπορεί γρήγορα να αποδυναμωθεί και να νοσήσει.

Μια πρωτεΐνη που σχετίζεται με πολλά καρδιακά προβλήματα

Τα ευρήματα αυτά μπορεί να βοηθήσουν να εξηγηθούν πολλές καρδιακές παθήσεις. Για παράδειγμα:

1. Η κατάθλιψη είναι μια γνωστή αιτία των καρδιακών παθήσεων. Η κατάθλιψη αυξάνει επίσης τον κίνδυνο θανάτου μετά από μια καρδιακή προσβολή, καρδιακή ανεπάρκεια, ή κολπική μαρμαρυγή, ανεξάρτητα από τη θεραπεία. Ίσως τα χαμηλά επίπεδα της BDNF θα μπορούσαν να εξηγήσουν ορισμένες από αυτές τις καταστάσεις.

2. Ορισμένες χημειοθεραπείες για τον καρκίνο μπορεί να προκαλέσουν πρόβλημα στην καρδιά. Για το λόγο αυτό, πολλοί ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία έχουν τακτικά προγραμματισμένους υπέρηχους της καρδιάς. Ο καρκίνος αποτελεί το μεγαλύτερο ίσως στρες για το μυαλό και το σώμα. Επίσης, ορισμένες χημειοθεραπείες μπλοκάρουν τον υποδοχέα της καρδιάς με την πρωτεΐνη BDNF, κατ’ ουσίαν δηλαδή αναδημιουργούν το πείραμα του Johns Hopkins και αποκλείουν τις οδούς σηματοδότησης της BDNF από τον εγκέφαλο και την καρδιά.

3. Είναι γνωστό ότι ορισμένοι αθλητές αντοχής μπορεί να αναπτύξουν πρόωρη καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιακή ανακοπή. Δεν είναι μέχρι τώρα απόλυτα κατανοητό, για ποιο λόγο η απόλυτα αθλητική φόρμα δεν «μεταφράζεται» στην πλέον κατάλληλη φυσική κατάσταση όταν πρόκειται για την επιβίωση και την καρδιακή νόσο. Η μελέτη του Johns Hopkins μπορεί να παρέχει κάποιες ενδείξεις. Ίσως αθλητές που έχουν επαναλαμβανόμενη έκθεση στην αδρεναλίνη παρουσιάζουν διακοπή στο σηματοδοτικό μονοπάτι της BDNF σε εγκέφαλο-καρδιά, γεγονός που προδιαθέτει την καρδιά τους να παρουσιάσει πρόβλημα. Αυτή η διακοπή σηματοδότησης μπορεί να αποκτήθηκε εξαιτίας της επαναλαμβανόμενης έκθεσης στην αδρεναλίνη ή να υπήρχε σ’ αυτούς γενετικά.

4. Η απελευθέρωση της BDNF και η απόκριση σ’ αυτήν μπορεί να εξηγήσει γιατί μερικοί άνθρωποι με καρδιακή ανεπάρκεια ανακάμπτουν, ενώ άλλοι βιώνουν προοδευτική επιδείνωση της νόσου. Σαφώς, αυτή η οδός σηματοδότησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία φαρμάκων που μπορούν να αναπαράγουν την BDNF, να βελτιώσουν την απόκριση της καρδιάς σ’ αυτήν ή να αυξήσουν τη φυσική παραγωγή της.

Πώς να αυξήσετε τα επίπεδα της προστατευτικής για την καρδιά πρωτεΐνης BDNF

Στο μεταξύ, υπάρχουν πιθανοί τρόποι να αυξήσετε τη φυσική σας πρωτεΐνη BDNF. Διαβάστε παρακάτω ποιοι είναι αυτοί:

1. Ακολουθήστε μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά. Οι μελέτες δείχνουν ότι μια διατροφή που είναι πλούσια σε λίπος ή επεξεργασμένη ζάχαρη μειώνει στον εγκέφαλο την πρωτεΐνη BDNF.

2. Μειώστε το μέγεθος των γευμάτων σας και την κατανάλωση του γρήγορου φαγητού για να αυξήσετε την BDNF. Η έρευνα έχει δείξει πως υπάρχουν θετικά οφέλη για την υγεία όπως η μείωση της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης και του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη με περιστασιακή ή τακτική νηστεία.

3. Αύξηση κατανάλωσης ω-3 και πολυακόρεστων λιπαρών.  Αυξάνοντας την κατανάλωση των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων ή την κατανάλωση των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων μπορείτε μόλις σε 6 εβδομάδες να αυξήσετε την πρωτεΐνη BDNF, σύμφωνα με τις έρευνες. Τροφές πλούσιες σ’ αυτά συμπεριλαμβάνουν τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τους ξηρούς καρπούς, τα ψάρια και τους σπόρους.

4. Η σωματική άσκηση αυξάνει την εγκεφαλική BDNF.  Μέτριας έντασης, όχι ακραία, σωματική άσκηση φαίνεται να έχει το μεγαλύτερο μακροπρόθεσμο όφελος για την υγεία. Η σωματική άσκηση είναι επίσης ένα ισχυρό αντικαταθλιπτικό, ίσως εν μέρει μέσα από την αύξηση της πρωτεΐνης BDNF.

5. Η ποιότητα του ύπνου σας μπορεί επίσης να επηρεάσει την BDNF. Η έρευνα δείχνει ότι όταν αποκαταστήσετε την ποιότητα του ύπνου σας, μπορείτε να αυξήσετε την BDNF. Για τους περισσότερους ανθρώπους αυτό φαίνεται να γίνεται με 7-8 ώρες ύπνου κάθε βράδυ.

6. Ένας σημαντικός τρόπος για να αυξήσετε την ποσότητα της φυσικής σας BDNF είναι μέσα από τις σχέσεις. Η υγεία μας χρειάζεται ποιοτικές σχέσεις με τους συζύγους, τα παιδιά και τους φίλους μας. Τα παιδιά χρειάζονται ποιοτικές σχέσεις με τους γονείς τους. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι θετικές σχέσεις και η διατήρηση των σχέσεων μπορούν να αυξήσουν την BDNF.