Σπάνια η άνοια στην Αρχαία Ελλάδα, είναι μια σύγχρονη ασθένεια
Η άνοια μοιάζει με μια διαταραχή που πάντα στοίχειωνε την ανθρώπινη φυλή. Αλλά αυτή η μορφή σοβαρής απώλειας μνήμης είναι στην πραγματικότητα μια σύγχρονη ασθένεια, αν πιστέψουμε τους κλασικούς Έλληνες και Ρωμαίους γιατρούς.
Μια νέα ανάλυση αρχαίων ελληνικών και ρωμαϊκών ιατρικών κειμένων δείχνει ότι η άνοια ήταν εξαιρετικά σπάνια πριν από 2.000 έως 2.500 χρόνια, την εποχή του Αριστοτέλη, του Γαληνού και του Πλίνιου του πρεσβύτερου.
Η νέα μελέτη ενισχύει την άποψη ότι η νόσος Αλτσχάιμερ και οι συναφείς άνοιες είναι ασθένειες που προωθούνται από το σύγχρονο περιβάλλον και τον τρόπο ζωής, δήλωσαν οι ερευνητές.
«Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πολύ λίγες -αλλά τις βρήκαμε- αναφορές για κάτι που θα μπορούσε να μοιάζει με ήπια γνωστική διαταραχή», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Caleb Finch, καθηγητής στη Σχολή Γεροντολογίας Leonard Davis του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας.
«Όταν φτάσαμε στους Ρωμαίους ανακαλύψαμε τουλάχιστον τέσσερις αναφορές που υποδηλώνουν σπάνιες περιπτώσεις προχωρημένης άνοιας -δεν μπορούμε να πούμε αν πρόκειται για Αλτσχάιμερ. Υπήρχε λοιπόν μια εξέλιξη που πήγαινε από τους αρχαίους Έλληνες στους Ρωμαίους».
Οι αρχαίοι Έλληνες παρατηρούσαν κάποια προβλήματα μνήμης που σχετίζονται με την ηλικία και που σήμερα θα ταξινομούνταν ως ήπια γνωστική εξασθένιση.
Ωστόσο, οι Έλληνες δεν παρατήρησαν ποτέ κάτι που να πλησιάζει τη μεγάλη απώλεια μνήμης, λόγου και λογικής που προκαλείται από τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας, δήλωσαν οι ερευνητές.
Αιώνες αργότερα, στην αρχαία Ρώμη, αρχίζουν να εμφανίζονται μερικές αναφορές σε προβλήματα του εγκεφάλου που μοιάζουν με την άνοια:
Ένας διάσημος γιατρός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο Γαληνός, παρατήρησε ότι στην ηλικία των 80 ετών ορισμένοι ηλικιωμένοι αρχίζουν να δυσκολεύονται να μάθουν νέα πράγματα.
Ο φυσιοδίφης Πλίνιος ο Πρεσβύτερος σημείωσε ότι ένας συγκλητικός και διάσημος ρήτορας, ο Βαλέριος Μεσσάλας Κορβίνος, ξέχασε το όνομά του.
Ο Ρωμαίος λόγιος Κικέρωνας έγραψε ότι «η ανοησία των ηλικιωμένων… είναι χαρακτηριστικό των ανεύθυνων ηλικιωμένων, αλλά όχι όλων των ηλικιωμένων».
Ο Finch εικάζει ότι η ρύπανση στις ρωμαϊκές πόλεις αυξανόταν καθώς αυτές μεγάλωναν, οδηγώντας σε αύξηση των περιπτώσεων παρακμής της σκέψης.
Οι Ρωμαίοι εκτέθηκαν επίσης άθελά τους στον νευροτοξικό μόλυβδο χρησιμοποιώντας μολύβδινα μαγειρικά σκεύη και μολύβδινες σωλήνες νερού, πρόσθεσε ο Finch. Πρόσθεταν ακόμη και οξικό μόλυβδο στο κρασί τους για να το γλυκάνουν.
Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Journal of Alzheimer’s Disease.
Αυτές οι τάσεις ταιριάζουν με τις τρέχουσες θεωρίες που κατηγορούν σε μεγάλο βαθμό την καθιστική συμπεριφορά και την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση ως κύριους παράγοντες της άνοιας, δήλωσε ο Finch.
Για να επαληθεύσει αυτές τις παρατηρήσεις σχετικά με τον αρχαίο κόσμο, ο Finch στράφηκε σε σύγχρονες μελέτες των Αμερικανών Tsimane, ενός ιθαγενή λαού του Αμαζονίου της Βολιβίας.
Οι Tsimane αντικατοπτρίζουν τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους, δεδομένου ότι έχουν έναν προβιομηχανικό τρόπο ζωής που είναι πολύ δραστήριος, δήλωσαν οι ερευνητές.
Έχουν επίσης εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά άνοιας -περίπου 1%, σε σύγκριση με το 11% των Αμερικανών ηλικίας 65 ετών και άνω.
«Τα δεδομένα των Tsimane, τα οποία είναι αρκετά βαθιά, είναι πολύτιμα», δήλωσε ο Finch. «Πρόκειται για τον καλύτερα τεκμηριωμένο μεγάλο πληθυσμό ηλικιωμένων που έχουν ελάχιστη άνοια, και όλα αυτά δείχνουν ότι το περιβάλλον είναι ένας τεράστιος καθοριστικός παράγοντας για τον κίνδυνο άνοιας. Μας δίνουν ένα πρότυπο για να θέσουμε αυτά τα ερωτήματα».