Μπορούν οι Σκύλοι, οι Γάτες και τα Άλλα Κατοικίδια Πραγματικά να Βελτιώσουν την Υγεία σας;
Μπήκαμε στον κόσμο των κατοικίδιων όταν αποκτήσαμε τον πρώτο μας σκύλο όταν ο μεγαλύτερος γιος μου ήταν 10 ετών. Ένας φίλος που ήταν δάσκαλος μου είπε ότι αυτή είναι η τέλεια ηλικία για ένα παιδί να έχει κατοικίδιο. «Ο Τζέικ μπορεί να αγκαλιάσει το σκύλο όταν δεν αισθάνεται άνετα να σε αγκαλιάσει πια», είπε.
Χρειάστηκε λίγο να ξεπεράσω την υπενθύμιση ότι το παιδί μου μεγάλωνε, αλλά αμέσως αναγνώρισα την οξυδέρκεια του φίλου μου. Ένα αγαπημένο ζώο μπορεί να κάνει τα πάντα να φαίνονται καλύτερα. Και οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουμε έντονα ότι τα κατοικίδιά μας μας κάνουν πιο υγιείς.
Υποστηρίζοντας τη δημοσιογραφία της επιστήμης
Αν σας αρέσει αυτό το άρθρο, σκεφτείτε να υποστηρίξετε τη βραβευμένη δημοσιογραφία μας με μια συνδρομή. Αγοράζοντας μια συνδρομή βοηθάτε να διασφαλίσετε το μέλλον ιστοριών που έχουν αντίκτυπο για τις ανακαλύψεις και τις ιδέες που διαμορφώνουν τον κόσμο μας σήμερα.
Ωστόσο, η επιστήμη της ανθρώπινης-ζωικής αλληλεπίδρασης έχει βρει μικτά αποτελέσματα όσον αφορά τα σωματικά και ψυχολογικά οφέλη από τα κατοικίδια. Ανάλογα με τη μελέτη, για παράδειγμα, οι άνθρωποι με κατοικίδια είτε είναι λιγότερο είτε περισσότερο πιθανό να είναι καταθλιπτικοί. Οι ειδικοί λένε ότι αυτή η αναστάτωση πιθανώς συμβαίνει γιατί, για ορισμένους ιδιοκτήτες, τα κατοικίδια λειτουργούν ως ηρεμιστικός παράγοντας και συναισθηματική υποστήριξη. Αλλά σε άλλες περιπτώσεις, η μελέτη μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερους ανθρώπους που ήδη αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα και αποκτούν κατοικίδια για να προσπαθήσουν να νιώσουν καλύτερα· τότε τέτοιοι συμμετέχοντες καταγράφονται ως καταθλιπτικοί.
Η κατοχή σκύλου συνδέεται σταθερά με υψηλότερα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας, χωρίς αμφιβολία λόγω όλων αυτών των βόλτων, οι οποίες έχουν και κοινωνικά οφέλη. Μία από τις πρώτες μελέτες στον τομέα, που δημοσιεύθηκε το 1980, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που είχαν νοσηλευτεί λόγω καρδιακής προσβολής ή στεφανιαίας νόσου είχαν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν τον επόμενο χρόνο αν είχαν κατοικίδιο, και οι ερευνητές υποπτεύονταν ότι η σωματική δραστηριότητα από τις βόλτες των σκύλων ήταν μερικώς υπεύθυνη, αν και τα αποτελέσματα ισχύουν και για άλλα είδη κατοικίδιων. Μια ανάλυση του 2019 αρκετών μελετών, που δημοσιεύθηκε στο Circulation: Cardiovascular Quality and Outcomes, έδειξε ένα δραματικό αποτέλεσμα: η κατοχή σκύλου συνδέθηκε με 24% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου. Αλλά όταν άλλοι ερευνητές επανέλαβαν τους ίδιους αριθμούς με περισσότερες προσαρμογές για συγχυτικούς παράγοντες, αυτό το όφελος σχεδόν εξαφανίστηκε.
“Τα κατοικίδια δεν είναι ιατρική παρέμβαση· είναι μια σχέση.” — Τζέσικα Μπίμπο, γεροντολόγος
Μια ιστορία σωματικής δραστηριότητας είναι ένας πιθανός συγχυτικός παράγοντας. «Είναι πιο πιθανό να έχετε σκύλο αν είστε ήδη κάποιος που είναι δραστήριος ή θέλει να είναι δραστήριος», λέει η αναπτυξιακή ψυχολόγος Μέγκαν Μίλερ από τη Σχολή Κτηνιατρικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Τάφτς. «Και μετά, μόλις έχετε αυτό το σκύλο, πιθανώς σας βοηθά να παραμείνετε πιο δραστήριοι».
Γι’ αυτό, πολλές από τις τελευταίες έρευνες στοχεύουν να ξεπεράσουν τέτοιες προβληματικές περιοχές ερευνώντας τις αποχρώσεις των ανθρώπινο-ζωικών αλληλεπιδράσεων. «Τα κατοικίδια δεν είναι ιατρική παρέμβαση· είναι μια σχέση», λέει η Τζέσικα Μπίμπο, γεροντολόγος στο Ινστιτούτο Μπέντζαμιν Ρόουζ για τη Γήρανση στο Κλίβελαντ, που μελετά τις ανθρώπινο-ζωικές αλληλεπιδράσεις. Και η ποιότητα αυτής της σχέσης, όπως το επίπεδο προσκόλλησης και η αίσθηση κοινωνικής υποστήριξης, φαίνεται να είναι ένας πολύ καλύτερος προγνωστικός παράγοντας θετικών αποτελεσμάτων από το αν υπάρχει απλώς ένα κατοικίδιο στο σπίτι, λέει η Μίλερ: «Προσπαθούμε να απομονώσουμε τους παράγοντες που μπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση αυτών των θετικών σχέσεων [με τα κατοικίδια] ώστε να μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους».
Προσεκτικά τυχαία ελεγχόμενες δοκιμές με θεραπευτικά ζώα και εργαστηριακά πειράματα προσφέρουν κάποιες ενδείξεις. Μια μελέτη του 2025 είχε 43 ιδιοκτήτες σκύλων να εκτελούν αγχωτικές εργασίες (όπως ο δημόσιος λόγος) με ή χωρίς την παρουσία των κατοικίδιων τους. Αυτοί των οποίων οι σκύλοι τους συνόδευαν έδειξαν χαμηλότερες αυξήσεις κορτιζόλης, μιας ορμόνης που αυξάνεται υπό πίεση. Μια άλλη μελέτη περίπου 90 ηλικιωμένων που παρακολουθούσαν ένα κέντρο κοινότητας ανέθεσε τυχαία το μισό των ανθρώπων να φροντίσουν πέντε γρύλους (ναι, γρύλους!) σε κλουβιά για οκτώ εβδομάδες. Όλοι οι άνθρωποι έλαβαν τις ίδιες συμβουλές για τη διατήρηση της υγείας τους. Αυτοί που φρόντισαν τα έντομα έδειξαν κάποια βελτίωση στην ψυχική και γνωστική υγεία σε σύγκριση με αυτούς που δεν φρόντισαν.
Για τους ηλικιωμένους, η φροντίδα ενός κατοικίδιου προσθέτει μια αίσθηση σκοπού, λέει η Μπίμπο, ιδιαίτερα όταν η υγεία είναι σε πτώση. Στο πλαίσιο της δουλειάς της, η Μπίμπο προσπαθεί να ενσωματώσει τη φροντίδα των κατοικίδιων στις αποφάσεις σχετικά με την υγειονομική περίθαλψη. Οι άνθρωποι συνήθως φροντίζουν καλύτερα τους εαυτούς τους έτσι ώστε να μπορούν επίσης να φροντίσουν ένα αγαπημένο ζώο, λέει η Μπίμπο.
Ορισμένα από τα θετικά αποτελέσματα που παρατηρούνται σε ελεγχόμενες ρυθμίσεις—όπως οι μειωμένα επίπεδα κορτιζόλης και οι καρδιακοί παλμοί—πιθανώς μεταφέρονται στη κατοχή ενός κατοικίδιου στην πραγματική ζωή, λέει η Μίλερ, αν και η πραγματική ζωή είναι πιο περίπλοκη. Όπως και στις ανθρώπινες σχέσεις, οι ισχυροί, θετικοί δεσμοί με ένα ζώο φαίνεται να είναι μερικά από τα πράγματα που προσφέρουν οφέλη για την υγεία (αν και και εδώ υπάρχουν μικτά αποτελέσματα). Σίγουρα τα κατοικίδια παρέχουν κοινωνική και συναισθηματική υποστήριξη σε πολλούς ανθρώπους. Υπάρχει και μια φυσική διάσταση από το να έχετε μια γάτα ή σκύλο να κάθεται στην αγκαλιά σας. Ως μπόνους, τα κατοικίδια θεωρούνται μη επικριτικά. «Τα κατοικίδια δεν σας προσφέρουν καμία σκληρή αγάπη», λέει η Μίλερ.
Για τους εφήβους, αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο (ο φίλος μου είχε δίκιο). Τα κατοικίδια λειτουργούν ως «γέφυρα που βοηθά τους νέους στην μετάβασή τους στην αυτονομία», λέει η Μίλερ, της οποίας η δουλειά εστιάζει σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.
Ωστόσο, δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά. Ακόμη και τα θεραπευτικά ζώα είναι εκεί για να διευκολύνουν, όχι για να επιδιορθώσουν, λέει η Μπίμπο. Και δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι τα κατοικίδια θα θεραπεύσουν σοβαρά ψυχικά προβλήματα, λέει η Μίλερ. «Αλλά μπορεί η κατοχή ενός σκύλου ή οποιουδήποτε κατοικίδιου να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε θετικές δεξιότητες αντιμετώπισης για τη διαχείριση του άγχους;» ρωτά. Η Μίλερ πιστεύει ότι είναι πολύ πιθανό.
Οι άνθρωποι πιστεύουν έντονα ότι τα κατοικίδια βελτιώνουν την ποιότητα ζωής μας, και αυτή η πίστη μπορεί να επηρεάσει την υγεία έμμεσα. Το 2025 οι οικονομολόγοι χρησιμοποίησαν μια μεγάλη βρετανική βάση δεδομένων με ελεγχόμενους παράγοντες για να αξιολογήσουν πόσα περισσότερα χρήματα πίστευαν ότι θα έπρεπε να κερδίσουν οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων για να αποκτήσουν την ίδια ικανοποίηση από τη ζωή που τους προσέφεραν τα κατοικίδια. Το συμπέρασμα: έως και 90.000 δολάρια το χρόνο. Αυτό είναι αρκετό για να αγοράσετε πολλές διαδρόμους γυμναστικής ή να πάτε σε πολλές χαλαρωτικές τροπικές διακοπές. Η συμπαραγωγός Άντελίνα Γκσβαντντνερ του Πανεπιστημίου του Κεντ στην Αγγλία λέει: «Είναι τα κατοικίδια καλά για εμάς; Μπορέσαμε να απαντήσουμε με ένα ηχηρό ναι».