Διπολική διαταραχή: Αίτια, συμπτώματα και θεραπεία

Η διπολική διαταραχή είναι μια κατάσταση που μερικές φορές ονομάζεται μανιοκατάθλιψη. Πρόκειται για μία νευρολογική κατάσταση αποπροσανατολιστική, που προκαλεί ακραίες αλλαγές στη διάθεση.

Σα να είναι στο τρενάκι του λούνα παρκ, σε ένα roller coaster, οι ασθενείς μπορεί να περάσουν κάποιες εβδομάδες που να αισθάνονται πως βρίσκονται στην κορυφή του κόσμου και στην συνέχεια να βυθιστούν σε μια αδυσώπητη κατάθλιψη. Το εύρος της περιόδου που κάποιος αισθάνεται στα χάι του ή στα κάτω του, ποικίλλει σημαντικά από άτομο σε άτομο.

Φάση συμπτωμάτων κατάθλιψης

Χωρίς θεραπεία, ένα άτομο με διπολική διαταραχή μπορεί να αισθανθεί έντονα επεισόδια κατάθλιψης. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν θλίψη, άγχος, απώλεια ενέργειας, απελπισία και δυσκολία στη συγκέντρωση. Οι ασθενείς μπορεί να χάσουν το ενδιαφέρον τους για δραστηριότητες που κάποτε τους ήταν ευχάριστες. Μπορούν να κερδίσουν ή να χάσουν βάρος, να κοιμηθούν πάρα πολύ ή πολύ λίγο και να συλλογιστούν την αυτοκτονία.

Φάση συμπτωμάτων μανίας

Κατά τη διάρκεια της φάσης της μανίας, οι ασθενείς έχουν την τάση να αισθάνονται ευφορία και πιστεύουν ότι μπορούν να καταφέρουν τα πάντα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια υπέρμετρη αυτοεκτίμηση, διέγερση, μειωμένη ανάγκη για ύπνο, να τους κάνει πιο ομιλητικούς, περισσότερο αφηρημένους. Απερίσκεπτες συμπεριφορές, όπως δαπάνες που υπό άλλες συνθήκες δεν θα γίνονταν, ξεφαντώματα, σεξουαλική συμπεριφορά, γρήγορη οδήγηση, κατάχρηση ουσιών είναι συμπτώματα που συνηθίζονται σ’ αυτή τη φάση. Αν τα άτομα έχουν από τρία ή περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα σχεδόν κάθε ημέρα για μία εβδομάδα, τότε αυτό μπορεί να υποδεικνύει πως περνούν τη φάση της μανίας.

Διπολική τύπου Ι εναντίον διπολικής τύπου ΙΙ

Οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή τύπου Ι έχουν μανιακά επεισόδια ή μεικτά επεισόδια και συχνά έχουν ένα ή περισσότερα καταθλιπτικά επεισόδια. Οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ έχουν μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια με λιγότερο σοβαρά μανιακά. Βιώνουν ήπιες εξάρσεις μανίας που είναι γνωστές ως υπομανία, μια κατάσταση που είναι λιγότερο έντονη απ’ ό,τι η μανία και διαρκεί λιγότερο από μία εβδομάδα. Οι ασθενείς μπορεί να φαίνεται ότι είναι η ψυχή της παρέας, γεμάτοι γοητεία και χιούμορ. Μπορεί να αισθάνονται και να λειτουργούν μια χαρά, ακόμα κι αν η οικογένεια και οι φίλοι μπορεί να δουν μια ταλάντευση διάθεσης. Ωστόσο, η υπομανία μπορεί να οδηγήσει σε μανία ή σε κατάθλιψη.

Μεικτά επεισόδια

Τα άτομα με μεικτά επεισόδια βιώνουν ταυτόχρονα κατάθλιψη και μανία. Αυτό οδηγεί σε μια απρόβλεπτη συμπεριφορά, όπως η θλίψη την ώρα που κάνουν κάποια πολύ αγαπημένη δραστηριότητα ή θλίψη όταν αισθάνονται ότι έχουν πολλή ενέργεια. Τα μεικτά επεισόδια είναι πιο συχνά σε άτομα που αναπτύσσουν διπολική διαταραχή σε νεαρή ηλικία και ιδιαίτερα στη διάρκεια της εφηβείας. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι οι διπολικοί ασθενείς που βιώνουν μεικτά επεισόδια φτάνουν σε ποσοστό ακόμα και στο 70%.

Αιτίες της Διπολικής Διαταραχής

Οι γιατροί δεν είναι σίγουροι για το τι ακριβώς προκαλεί την διπολική διαταραχή. Μια θεωρία είναι πως οι χημικές ουσίες του εγκεφάλου έχουν ασυνήθιστη διακύμανση. Οταν τα επίπεδα ορισμένων ουσιών γίνουν πολύ υψηλά, ο ασθενής αναπτύσσει μανία. Οταν τα επίπεδα πέσουν πολύ χαμηλά, τότε το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η κατάθλιψη.

Ποιος κινδυνεύει περισσότερο από διπολική διαταραχή

Η διπολική διαταραχή επηρεάζει άνδρες και γυναίκες εξίσου. Στις περισσότερες περιπτώσεις η έναρξη των συμπτωμάτων είναι στις ηλικίες από 15-30 ετών. Οι άνθρωποι βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο αν έχει ήδη διαγνωστεί κάποιο μέλος της οικογένειάς τους με διπολική διαταραχή, ειδικά αν είναι συγγενής πρώτου βαθμού, αλλά οι γιατροί δεν πιστεύουν ότι τα γονίδια από μόνα τους είναι η βάση της ασθένειας. Ενα αγχωτικό γεγονός, η κατάχρηση ουσιών ή άλλοι άγνωστοι παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν τον κύκλο της ασθένειας με όλα τα σκαμπανεβάσματα.

Διπολική διαταραχή και καθημερινή ζωή

Η διπολική διαταραχή μπορεί να διαταράξει τους στόχους σας στην εργασία και το σπίτι. Στο πλαίσιο μιας έρευνας, το 88% των ασθενών δήλωσαν ότι εξαιτίας της ασθένειάς τους πληρώνουν βαρύ «φόρο» στην καριέρα τους. Οι απρόβλεπτες εναλλαγές της διάθεσης μπορούν να τρελάνουν τους συναδέλφους τους ή τους αγαπημένους τους. Ειδικότερα η μανιακή φάση μπορεί να τρομάξει τους φίλους και την οικογένεια. Οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή έχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών άγχους.

Διπολική Διαταραχή και κατάχρηση ουσιών

Περίπου το 60% των ατόμων με διπολική διαταραχή έχουν πρόβλημα με τα ναρκωτικά ή το αλκοόλ. Οι ασθενείς μπορεί να πίνουν ή να κάνουν κατάχρηση ουσιών για να ανακουφίσουν τα δυσάρεστα συμπτώματα της εναλλαγής της διάθεσής τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα συχνό κατά τη φάση της μανίας.

Διπολική Διαταραχή και Αυτοκτονία

Οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή έχουν 10 έως 20 φορές περισσότερες πιθανότητες να διαπράξουν αυτοκτονία από ό,τι οι άνθρωποι χωρίς την ασθένεια. Προειδοποιητικά σημάδια μπορεί να είναι οι συχνές αναφορές στην αυτοκτονία, η οργάνωση προσωπικών υποθέσεων και τακτοποίηση πραγμάτων, ή η επικίνδυνη συμπεριφορά (επικίνδυνη οδήγηση για παράδειγμα).

Διαγιγνώσκοντας την διπολική διαταραχή

Ενα σημαντικό βήμα για τη διάγνωση της διπολικής διαταραχής είναι να αποκλειστούν οι άλλες πιθανές αιτίες των ακραίων εναλλαγών διάθεσης. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν λοίμωξη του εγκεφάλου ή άλλες νευρολογικές διαταραχές, κατάχρηση ουσιών, πρόβλημα θυρεοειδούς, τον ιό HIV, την ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα), τις παρενέργειες ορισμένων φαρμάκων, καθώς και κάποιες άλλες ψυχιατρικές διαταραχές. Δεν υπάρχει καμία εργαστηριακή εξέταση για τη διπολική διαταραχή. Ενας ψυχίατρος κάνει συνήθως τη διάγνωση που βασίζεται σε μια προσεκτική μελέτη του ιστορικού, την αξιολόγηση της διάθεσης του ασθενούς και άλλα συμπτώματα.

Φάρμακα για τη διπολική διαταραχή

Τα φάρμακα είναι το κλειδί στην προσπάθεια των ατόμων με διπολική διαταραχή να ζήσουν μια φυσιολογική, παραγωγική ζωή. Οι ασθενείς μπορούν επίσης να συνταγογραφηθούν με αντιψυχωσικά και αντιεπιληπτικά φάρμακα. Μεταξύ της οξείας κατάστασης μανίας και της κατάθλιψης οι ασθενείς συνήθως παραμένουν σε φαρμακευτική αγωγή συντήρησης, ώστε να αποφευχθεί η υποτροπή.

Η συζήτηση ως θεραπεία για την διπολική διαταραχή

Η λογοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να παραμείνουν σε φαρμακευτική αγωγή και να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της διαταραχής στην εργασία τους και στην οικογενειακή ζωή. Η γνωστική συμπεριφοριστική θεραπεία εστιάζεται στην αλλαγή της σκέψης και των συμπεριφορών που συνοδεύουν τις εναλλαγές της διάθεσης. Η διαπροσωπική θεραπεία αποσκοπεί στο να απαλύνει από την ένταση που φέρνει η διπολική διαταραχή στις προσωπικές σχέσεις των ανθρώπων. Η θεραπεία κοινωνικού ρυθμού βοηθά τους ασθενείς να αναπτύξουν και να διατηρήσουν την καθημερινή ρουτίνα.

Συμβουλές για να ζήσει κανείς με τη διπολική διαταραχή

Η οργάνωση ενός προγράμματος με πράγματα που θα γίνονται καθημερινά μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της διπολικής διαταραχής. Η ρουτίνα θα πρέπει να περιλαμβάνει αρκετό ύπνο, τακτικά γεύματα και άσκηση. Επειδή το αλκοόλ και τα ναρκωτικά μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα, θα πρέπει να αποφεύγονται. Οι ασθενείς θα πρέπει επίσης να μάθουν να αναγνωρίζουν τα πρώτα προειδοποιητικά σημάδια της μανίας και της κατάθλιψης. Αυτό θα τους επιτρέψει να πάρουν βοήθεια πριν κάποιο επεισόδιο ξεφύγει από τον έλεγχό τους.

Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT)

Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ΕCT) μπορεί να βοηθήσει ορισμένα άτομα με διπολική διαταραχή. Η ECT χρησιμοποιεί ηλεκτρικό ρεύμα για να προκαλέσει μια ελεγχόμενη σειρά ηλεκτρικών σφίξεων στον εγκέφαλο. Είναι ένας από τους πιο γρήγορους τρόπους για να διευκολύνει τα σοβαρά συμπτώματα. Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία είναι συνήθως η τελευταία λύση όταν ένας ασθενής δεν βελτιώνεται με τη φαρμακευτική αγωγή ή την ψυχοθεραπεία.

Εκπαιδεύοντας φίλους και οικογένεια

Οι φίλοι και η οικογένεια δεν μπορούν να καταλάβουν τη διπολική διαταραχή στην αρχή. Μπορεί να απογοητευτούν από τα καταθλιπτικά επεισόδια και να φοβηθούν από τις μανιακές καταστάσεις. Εάν οι ασθενείς κάνουν την προσπάθεια να εξηγήσουν την ασθένεια και το πώς τους επηρεάζει, οι αγαπημένοι τους μπορεί να γίνουν πιο συμπονετικοί. Εχοντας μια σταθερή στήριξη τα άτομα με διπολική διαταραχή αισθάνονται λιγότερο απομονωμένα και έχουν περισσότερα κίνητρα για να διαχειριστούν την κατάστασή τους.