Ένα Αντίδοτο για Όλα τα Φίδια; Νέα Επαναστατική Ανακάλυψη
Το αίμα ενός Αμερικανού άνδρα που εμβολιαζόταν εσκεμμένα με δηλητήριο φιδιού για σχεδόν δύο δεκαετίες οδήγησε σε έναν «απαράμιλλο» αντιόφιο ορό, λένε οι επιστήμονες.
Αντισώματα που βρέθηκαν στο αίμα του Tim Friede έχουν αποδειχθεί ότι προστατεύουν από θανατηφόρες δόσεις δηλητηρίου από ένα ευρύ φάσμα ειδών σε δοκιμές σε ζώα.
Οι τρέχουσες θεραπείες πρέπει να ταιριάζουν με το συγκεκριμένο είδος δηλητηριώδους φιδιού από το οποίο δαγκώθηκε κάποιος.
Αλλά η 18χρονη αποστολή του κ. Friede θα μπορούσε να είναι ένα σημαντικό βήμα στην εύρεση ενός καθολικού αντιόφιου ορού κατά όλων των δαγκωμάτων φιδιών – τα οποία σκοτώνουν έως και 140.000 ανθρώπους ετησίως και αφήνουν τριπλάσιο αριθμό να χρειάζονται ακρωτηριασμούς ή να αντιμετωπίζουν μόνιμη αναπηρία.
Συνολικά, ο κ. Friede έχει υποστεί περισσότερα από 200 δαγκώματα και περισσότερες από 700 ενέσεις δηλητηρίου που ετοίμασε ο ίδιος από μερικά από τα πιο θανατηφόρα φίδια του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων πολλαπλών ειδών μάμπας, κόμπρας, τάιπαν και κράιτ.
Αρχικά ήθελε να αναπτύξει την ανοσία του για να προστατεύεται κατά τον χειρισμό φιδιών, καταγράφοντας τα κατορθώματά του στο YouTube.
Αλλά ο πρώην μηχανικός φορτηγών είπε ότι τα είχε «θαλασσώσει τελείως» στην αρχή, όταν δύο δαγκώματα κόμπρας σε γρήγορη διαδοχή τον άφησαν σε κώμα.
«Δεν ήθελα να πεθάνω. Δεν ήθελα να χάσω δάχτυλο. Δεν ήθελα να χάσω τη δουλειά μου», είπε στο BBC.
Το κίνητρο του κ. Friede ήταν να αναπτύξει καλύτερες θεραπείες για τον υπόλοιπο κόσμο, εξηγώντας: «Απλώς έγινε τρόπος ζωής και συνέχισα να πιέζω και να πιέζω και να πιέζω όσο πιο δυνατά μπορούσα – για τους ανθρώπους που βρίσκονται 8.000 μίλια μακριά μου και πεθαίνουν από δάγκωμα φιδιού».
«Θα ήθελα πολύ να πάρω στα χέρια μου λίγο από το αίμα σου»
Ο αντιόφιος ορός παράγεται σήμερα με την έγχυση μικρών δόσεων δηλητηρίου φιδιού σε ζώα, όπως άλογα. Το ανοσοποιητικό τους σύστημα καταπολεμά το δηλητήριο παράγοντας αντισώματα, τα οποία συλλέγονται για να χρησιμοποιηθούν ως θεραπεία.
Αλλά το δηλητήριο και ο αντιόφιος ορός πρέπει να ταιριάζουν απόλυτα, επειδή οι τοξίνες σε ένα δηλητηριώδες δάγκωμα διαφέρουν από το ένα είδος στο άλλο.
Υπάρχει μάλιστα μεγάλη ποικιλία εντός του ίδιου είδους – ο αντιόφιος ορός που παράγεται από φίδια στην Ινδία είναι λιγότερο αποτελεσματικός έναντι του ίδιου είδους στη Σρι Λάνκα.
Μια ομάδα ερευνητών άρχισε να αναζητά έναν τύπο ανοσολογικής άμυνας που ονομάζεται ευρέως εξουδετερωτικά αντισώματα (broadly neutralizing antibodies). Αντί να στοχεύουν το τμήμα μιας τοξίνης που την καθιστά μοναδική, στοχεύουν τα τμήματα που είναι κοινά σε ολόκληρες κατηγορίες τοξινών.
Τότε ήταν που ο Dr. Jacob Glanville, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας βιοτεχνολογίας Centivax, έπεσε πάνω στον Tim Friede.
«Αμέσως σκέφτηκα ‘αν κάποιος στον κόσμο έχει αναπτύξει αυτά τα ευρέως εξουδετερωτικά αντισώματα, αυτός θα είναι’ και έτσι επικοινώνησα μαζί του», είπε.
«Στο πρώτο τηλεφώνημα, είπα ‘αυτό μπορεί να είναι άβολο, αλλά θα ήθελα πολύ να πάρω στα χέρια μου λίγο από το αίμα σου’».
Ο κ. Friede συμφώνησε και η εργασία έλαβε ηθική έγκριση επειδή η μελέτη θα λάμβανε μόνο αίμα, αντί να του χορηγήσει περισσότερο δηλητήριο.
Η έρευνα επικεντρώθηκε στις ελαπίδες (elapids) – μία από τις δύο οικογένειες δηλητηριωδών φιδιών – όπως τα κοραλλιοφίδια, οι μάμπες, οι κόμπρες, τα τάιπαν και οι κράιτ.
Οι ελαπίδες χρησιμοποιούν κυρίως νευροτοξίνες στο δηλητήριό τους, οι οποίες παραλύουν το θύμα τους και είναι θανατηφόρες όταν σταματούν τους μύες που απαιτούνται για την αναπνοή.
Οι ερευνητές επέλεξαν 19 ελαπίδες που αναγνωρίστηκαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως μερικά από τα πιο θανατηφόρα φίδια στον πλανήτη. Στη συνέχεια άρχισαν να ψάχνουν στο αίμα του κ. Friede για προστατευτικές άμυνες.
Η δουλειά τους, που περιγράφεται λεπτομερώς στο περιοδικό Cell, εντόπισε δύο ευρέως εξουδετερωτικά αντισώματα που θα μπορούσαν να στοχεύσουν δύο κατηγορίες νευροτοξινών. Πρόσθεσαν ένα φάρμακο που στοχεύει μια τρίτη κατηγορία για να φτιάξουν το κοκτέιλ αντιόφιου ορού τους.
Σε πειράματα σε ποντίκια, το κοκτέιλ σήμαινε ότι τα ζώα επέζησαν από θανατηφόρες δόσεις από 13 από τα 19 είδη δηλητηριωδών φιδιών. Είχαν μερική προστασία έναντι των υπόλοιπων έξι.
Αυτό αποτελεί «απαράμιλλη» ευρύτητα προστασίας, σύμφωνα με τον Dr. Glanville, ο οποίος είπε ότι «πιθανότατα καλύπτει ένα σωρό ελαπίδες για τις οποίες δεν υπάρχει τρέχων αντιόφιος ορός».
Η ομάδα προσπαθεί να βελτιώσει περαιτέρω τα αντισώματα και να δει αν η προσθήκη ενός τέταρτου συστατικού θα μπορούσε να οδηγήσει σε ολική προστασία έναντι του δηλητηρίου των ελαπιδών.
Η άλλη κατηγορία φιδιών – οι οχιές (vipers) – βασίζονται περισσότερο στις αιμοτοξίνες, οι οποίες επιτίθενται στο αίμα, παρά στις νευροτοξίνες. Συνολικά υπάρχουν περίπου δώδεκα ευρείες κατηγορίες τοξινών στο δηλητήριο των φιδιών, οι οποίες περιλαμβάνουν επίσης κυτταροτοξίνες που σκοτώνουν απευθείας τα κύτταρα.
«Πιστεύω ότι στα επόμενα 10 ή 15 χρόνια θα έχουμε κάτι αποτελεσματικό έναντι καθεμίας από αυτές τις κατηγορίες τοξινών», δήλωσε ο Καθ. Peter Kwong, ένας από τους ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια (Columbia University).
Και το κυνήγι συνεχίζεται μέσα στα δείγματα αίματος του κ. Friede.
«Τα αντισώματα του Tim είναι πραγματικά εξαιρετικά – έμαθε στο ανοσοποιητικό του σύστημα να αποκτά αυτή την πολύ, πολύ ευρεία αναγνώριση», είπε ο Καθ. Kwong.
Η απώτερη ελπίδα είναι να υπάρξει είτε ένας ενιαίος αντιόφιος ορός που μπορεί να τα κάνει όλα, είτε μία ένεση για τις ελαπίδες και μία για τις οχιές.
Ο Καθ. Nick Casewell, επικεφαλής του κέντρου έρευνας και παρεμβάσεων για τα δαγκώματα φιδιών στην Ιατρική Σχολή Τροπικής Ιατρικής του Λίβερπουλ (Liverpool School of Tropical Medicine), δήλωσε ότι η ευρύτητα της προστασίας που αναφέρθηκε ήταν «σίγουρα καινοτόμος» και παρείχε «ένα ισχυρό στοιχείο» ότι αυτή ήταν μια εφικτή προσέγγιση.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η εργασία προωθεί τον τομέα σε μια συναρπαστική κατεύθυνση».
Αλλά προειδοποίησε ότι υπήρχε «πολλή δουλειά να γίνει» και ότι ο αντιόφιος ορός χρειαζόταν ακόμη εκτεταμένες δοκιμές πριν μπορέσει να χρησιμοποιηθεί σε ανθρώπους.
Αλλά για τον κ. Friede, το να φτάσει σε αυτό το στάδιο «με κάνει να νιώθω καλά».
«Κάνω κάτι καλό για την ανθρωπότητα και αυτό ήταν πολύ σημαντικό για μένα. Είμαι περήφανος γι’ αυτό. Είναι πολύ ωραίο».