Η Ελπίδα για το Εμβόλιο του HIV Δέχεται Σκληρό Χτύπημα

Η επίλυση του γρίφου της παρασκευής ενός εμβολίου για τον ιό HIV, ένα πρόβλημα που οι επιστήμονες αντιμετωπίζουν εδώ και δεκαετίες, μοιάζει με το σπάσιμο του κωδικού ενός χρηματοκιβωτίου. Το κλειδί, όπως πιστεύουν τώρα, είναι η χορήγηση μιας σειράς διαφορετικών εμβολίων σε συγκεκριμένη αλληλουχία, εκπαιδεύοντας σταδιακά το σώμα να παράγει μια ισχυρή και ευρεία ανοσοαπόκριση που θα αντέχει στον ταχέως μεταλλασσόμενο ιό, ιδανικά για μια ολόκληρη ζωή.

Η τεχνολογία mRNA, που προσέφερε τα εμβόλια για την COVID-19 σε χρόνο ρεκόρ, θεωρείται το ιδανικό εργαλείο για αυτή την προσπάθεια, και πολλαπλά υποψήφια εμβόλια βρίσκονται ήδη σε κλινικές δοκιμές. Τα πρώτα δεδομένα δείχνουν ότι προκαλούν τις ανοσολογικές αποκρίσεις που οι ερευνητές θεωρούν απαραίτητες για την αντιμετώπιση του HIV.

Ωστόσο, πρόσφατα, αρκετά υποψήφια εμβόλια mRNA για τον HIV προσέκρουσαν σε ένα σοβαρό εμπόδιο.

Η Επιστημονική Οπισθοδρόμηση: Μια Απρόσμενη Παρενέργεια

Σε δύο μικρές κλινικές δοκιμές, ένα σημαντικό ποσοστό των συμμετεχόντων, που κυμαίνεται από 7% έως 18%, εμφάνισε εξανθήματα και άλλες δερματικές αντιδράσεις μετά τους εμβολιασμούς. Αυτές περιλαμβάνουν πολλαπλές περιπτώσεις χρόνιας κνίδωσης (hives) που ταλαιπώρησαν τους εθελοντές για μήνες. Όλα τα εμβόλια που προκάλεσαν αυτές τις αντιδράσεις είχαν παρασκευαστεί από την Moderna.

Αν και οι παρενέργειες δεν είναι απειλητικές για τη ζωή και είναι θεραπεύσιμες, μπορεί να είναι εξουθενωτικές και ενοχλητικές. Το ποσοστό εμφάνισής τους είναι ασυνήθιστα υψηλό για κλινικές δοκιμές εμβολίων. Για να διασφαλιστεί η ασφάλεια των ασθενών, η έρευνα για τα εμβόλια mRNA του HIV έχει επιβραδυνθεί, καθώς οι επιστήμονες προσπαθούν να εντοπίσουν την αιτία του προβλήματος.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα δεδομένα υποδεικνύουν ως πιθανή αιτία τον συγκεκριμένο συνδυασμό της τεχνολογίας mRNA με τα συστατικά του HIV1. Άλλα εμβόλια mRNA, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Moderna, δεν έχουν παρουσιάσει αυτό το πρόβλημα σε τέτοιο βαθμό, ούτε άλλα υποψήφια εμβόλια για τον HIV που δεν βασίζονται στην τεχνολογία mRNA. Μάλιστα, φαίνεται πως εμβόλια mRNA για τον HIV που δεν παρασκευάστηκαν από τη Moderna δεν έχουν προκαλέσει παρόμοιες αντιδράσεις.

Το Πολιτικό Εμπόδιο: Περικοπές και Φόβος

Την ίδια στιγμή που η επιστημονική κοινότητα αντιμετωπίζει αυτό το τεχνικό εμπόδιο, ένα δεύτερο, πολιτικό χτύπημα απειλεί να εκτροχιάσει την πρόοδο δεκαετιών.

Στο πλαίσιο της κυβέρνησης Τραμπ για το 2025, και με τον Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ, έναν γνωστό ακτιβιστή κατά των εμβολίων, στη θέση του Υπουργού Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών (HHS), έχουν ληφθεί δραστικές αποφάσεις. Το HHS έχει διακόψει τη χρηματοδότηση για εκατοντάδες ερευνητικά προγράμματα που σχετίζονται με τον HIV και τα εμβόλια. Επιπλέον, πρόσφατα τερματίστηκαν οι συνεργασίες των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας (NIH) με τους ερευνητές που αναπτύσσουν αυτά τα εμβόλια mRNA για τον HIV, αναγκάζοντάς τους να αναζητήσουν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης.

Στις 30 Μαΐου 2025, ερευνητές από τα ινστιτούτα Scripps και Duke ενημερώθηκαν ότι η χρηματοδότηση για δύο μεγάλες ερευνητικές κοινοπραξίες για το εμβόλιο του HIV δεν θα ανανεωθεί. Η επίσημη αιτιολόγηση, όπως μεταφέρθηκε στους ερευνητές, είναι «η επιθυμία να προχωρήσουμε με τις ήδη διαθέσιμες προσεγγίσεις για την εξάλειψη του HIV» — προσεγγίσεις που περιλαμβάνουν προληπτικά φάρμακα, αλλά όχι εμβόλιο.

Σε δήλωσή της, εκπρόσωπος του HHS ανέφερε: «Η πραγματικότητα είναι ότι η τεχνολογία mRNA παραμένει ανεπαρκώς δοκιμασμένη και δεν πρόκειται να ξοδέψουμε χρήματα των φορολογουμένων επαναλαμβάνοντας τα λάθη της προηγούμενης κυβέρνησης».

Το Μέλλον της Έρευνας

Αυτές οι εξελίξεις έχουν δημιουργήσει μια «κουλτούρα φόβου» μεταξύ των επιστημόνων, με πολλούς να αρνούνται να σχολιάσουν δημοσίως από φόβο μήπως χάσουν τη χρηματοδότησή τους1. «Εκτός αν βρούμε εναλλακτική πηγή υποστήριξης, αυτή η δουλειά δεν θα προχωρήσει», δήλωσε ο Δρ. Μπάρτον Χέινς του Duke.

Οι περισσότεροι ερευνητές επιμένουν ότι μπορούν να βρουν λύση στο πρόβλημα της κνίδωσης, πιθανώς μειώνοντας τη δόση του εμβολίου ή συνδυάζοντας την προσέγγιση mRNA με άλλες τεχνολογίες. Ωστόσο, χωρίς την απαραίτητη κρατική υποστήριξη, η επιστημονική πρόοδος καθίσταται σχεδόν αδύνατη.

Αν η προσπάθεια για ένα εμβόλιο κατά του HIV φαίνεται σήμερα λιγότερο ελπιδοφόρα από ό,τι τα τελευταία χρόνια, αυτό δεν οφείλεται στην επιστήμη, την τεχνολογία ή κάποια παρενέργεια. Όπως καταλήγει το άρθρο, οφείλεται στην πολιτική.