Καταλάση: Ο «εχθρός» του… οξυζενέ

H καταλάση είναι ένα ένζυμο αντιοξειδωτικό που, όπως η υπεροξειδική δισμουτάση (SOD) και η υπεροξειδάση της γλουταθειόνης, παράγεται φυσικά μέσα στο σώμα.

Βοηθά το σώμα να μετατρέπει το υπεροξείδιο του υδρογόνου, το γνωστό μας οξυζενέ, σε νερό και οξυγόνο, αποτρέποντας έτσι το σχηματισμό των φυσαλίδων του διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα. Η καταλάση χρησιμοποιεί επίσης το υπεροξείδιο του υδρογόνου για να σπάει τις δυνητικά επιβλαβείς τοξίνες στο σώμα, όπως το αλκοόλ, η φαινόλη και η φορμαλδεΰδη.

Χρειαζόμαστε οξυγόνο για να ζήσουμε, ακόμα και όταν το σώμα μας χρησιμοποιεί το οξυγόνο που παράγουν οι ελεύθερες ρίζες που προκαλούν ζημιά στις κυτταρικές μεμβράνες, τις πρωτεΐνες και το DNA. Οι ελεύθερες ρίζες είναι χημικά ασταθή άτομα ή μόρια που προκαλούν άλλα άτομα και μόρια στο σώμα να γίνονται επίσης ασταθή, μια διαδικασία που προκαλεί εκτεταμένη βλάβη σε κύτταρα και ιστούς, και θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα καταθλιπτικό ανοσοποιητικό σύστημα, λοιμώξεις, καρδιαγγειακή νόσο, νόσο των αρθρώσεων και πνευματική εξασθένηση. Οι ελεύθερες ρίζες, επίσης, πιστεύεται ότι είναι ένα βασικό στοιχείο της διαδικασίας της γήρανσης.

Η καταλάση συνεργάζεται στενά με την υπεροξειδική δισμουτάση για την πρόληψη των ελευθέρων ριζών στο σώμα. Η υπεροξειδική δισμουτάση μετατρέπει την επικίνδυνη ρίζα του υπεροξειδίου σε υπεροξείδιο του υδρογόνου, το οποίο η καταλάση μετατρέπει σε αβλαβές νερό και οξυγόνο. Η καταλάση είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά ένζυμα που βρίσκονται στα κύτταρα. Κάθε μόριο καταλάσης μπορεί να μετατρέψει σε αβλαβές νερό και οξυγόνο εκατομμύρια μορίων του υπεροξειδίου του υδρογόνου κάθε δευτερόλεπτο.

Το υπεροξείδιο του υδρογόνου είναι ένα φυσικό προϊόν, αλλά ταυτόχρονα καταστρέφει όλα τα απόβλητα των οργανισμών που εξαρτώνται από το οξυγόνο. Παράγεται στο ανθρώπινο σώμα, όταν τα λιπαρά οξέα μετατρέπονται σε ενέργεια και όταν τα λευκά αιμοσφαίρια επιτίθενται και σκοτώνουν τα βακτήρια. H καταλάση, που βρίσκεται στα υπεροξεισώματα των κυττάρων, εμποδίζει αυτό το φυσικώς δημιουργούμενο υπεροξείδιο του υδρογόνου από το να βλάπτει το κύτταρο κατά τη διάρκεια αυτών των διεργασιών. Επίσης, προλαμβάνει την μετατροπή του υπεροξειδίου του υδρογόνου σε ρίζες υδροξυλίου, δυνητικά επικίνδυνα μόρια που μπορούν να επιτεθούν, ακόμη και να μεταλλάξουν το DNA.

Υπάρχει μια θεωρία, σύμφωνα με την οποία ένας από τους κύριους λόγους που τα κύτταρα γερνούν, είναι η βλάβη στο DNA που προκαλείται από τις ελεύθερες ρίζες και τα οξειδωτικά μέσα, όπως το υπεροξείδιο του υδρογόνου. Επομένως, η αύξηση των επιπέδων των φυσικών πολέμιων των ελεύθερων ριζών στο σώμα, όπως είναι η υπεροξειδική δισμουτάση (SOD), η καταλάση και η υπεροξειδάση της γλουταθειόνης, θα μπορούσε να βελτιώσει, τόσο την ανθρώπινη υγεία, όσο και την επιμήκυνση της ανθρώπινης ζωής.

Ο Δρ Martin Chalfie και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια βρήκαν νέα στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία, καθώς πρόσφατα ανακάλυψαν και απομόνωσαν ένα γονίδιο σε νηματοειδή που χρησιμοποιεί την καταλάση για να εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες και προστατεύει τα κύτταρα από οξειδωτική βλάβη. Η μετάλλαξη αυτού του γονιδίου για την ενεργοποίηση και απενεργοποίηση της παραγωγής καταλάσης, αυξάνει και μειώνει ανάλογα την διάρκεια ζωής του νηματοειδούς. Μπορεί να είναι η ανθρώπινη γήρανση όπως και η ζωή του νηματοειδούς, αποτέλεσμα της έκθεσης στις ελεύθερες ρίζες και όχι αποτέλεσμα της πορείας του χρόνου.

Η καταλάση, η δισμουτάση υπεροξειδίου, η αναγωγάση της μεθειονίνης, και η υπεροξειδάση της γλουταθειόνης παράγονται από το σώμα. Ωστόσο, αν θέλετε να δοκιμάσετε την καταπολέμηση των επιπτώσεων της γήρανσης ή να αποκρούσετε μια σοβαρή ασθένεια, μπορεί να πάρετε συμπληρώματα γι’ αυτά τα ένζυμα.

Τα από του στόματος συμπληρώματα είναι διαθέσιμα για την υπεροξειδική δισμουτάση, την καταλάση, και την υπεροξειδάση της γλουταθειόνης. Ωστόσο, οι ουσίες αυτές μπορούν να αφομοιωθούν στο έντερο πριν φθάσουν στους ιστούς του σώματος. Δίνοντας στο σώμα επιπλέον ποσότητες από τα δομικά στοιχεία που χρειάζεται για να δημιουργήσουν φυσικά αντιοξειδωτικά, όπως το μαγγάνιο, ο  ψευδάργυρος, ο χαλκός, και το σελήνιο, έχετε έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο για να αυξήσετε την παρουσία τους στο σώμα.