Μπορεί να υπάρξει στ’ αλήθεια εθισμός στο φαγητό;

Η ιδέα ότι ένα άτομο μπορεί να εθιστεί στα τρόφιμα με τον ίδιο τρόπο που κάποιος άνθρωπος εθίζεται στις ναρκωτικές ουσίες, υποστηρίζεται όλο και πιο έντονα τον τελευταίο καιρό από την επιστήμη.

Πειράματα που έχουν γίνει, τόσο σε ζώα, όσο και σε ανθρώπους έχουν δείξει πως για μερικούς ανθρώπους τα ίδια κέντρα ανταμοιβής και ευχαρίστησης του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται από ναρκωτικά όπως η κοκαΐνη, ενεργοποιούνται επίσης από το φαγητό, ειδικά όταν πρόκειται για εύγεστες τροφές.

Εξαιρετικά εύγεστες τροφές είναι οι τροφές που είναι πλούσιες σε:

* Ζάχαρη

* Λίπος

* Αλάτι

Οπως ακριβώς τα εθιστικά ναρκωτικά, έτσι και τα ιδιαίτερα εύγεστα τρόφιμα προκαλούν την παραγωγή χημικών ουσιών του εγκεφάλου, όπως η ντοπαμίνη. Μόλις οι άνθρωποι βιώσουν την εμπειρία μιας γευστικής απόλαυσης που σχετίζεται με την αυξημένη μετάδοση ντοπαμίνης στο μονοπάτι ανταμοιβής του εγκεφάλου από την κατανάλωση ορισμένων τροφών, αισθάνονται σύντομα την ανάγκη να φάνε ξανά.

Τα σήματα ανταμοιβής από τα εξαιρετικά εύγεστα τρόφιμα μπορεί να αντικαταστήσουν τα σήματα της πληρότητας και της ικανοποίησης με αποτέλεσμα ακόμα κι αν δεν πεινάει ο άνθρωπος να θέλει ξανά φαγητό.

Οι άνθρωποι που εμφανίζουν συμπτώματα εξάρτησης από το φαγητό, μπορεί να αναπτύξουν ανοχή στα τρόφιμα. Τρώνε όλο και περισσότερο, για να διαπιστώσουν ότι οι τροφές τούς ικανοποιούν ολοένα και λιγότερο.

Οι επιστήμονες πιστεύουν πως ο εθισμός στα τρόφιμα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παχυσαρκία. Αλλά τα άτομα με φυσιολογικό βάρος μπορεί, επίσης, να αγωνίζονται με τον εθισμό στα τρόφιμα. Οι οργανισμοί τους μπορεί απλά να είναι γενετικά προγραμματισμένοι να χειριστούν καλύτερα τις επιπλέον θερμίδες που λαμβάνουν ή μπορεί να αυξάνουν την σωματική τους δραστηριότητα για να αντισταθμίσουν την πολυφαγία.

Οι άνθρωποι που είναι εξαρτημένοι από τις τροφές θα συνεχίσουν να τρώνε παρά τις αρνητικές συνέπειες, όπως η αύξηση του σωματικού τους βάρους ή οι κατεστραμμένες προσωπικές τους σχέσεις. Και όπως οι άνθρωποι που είναι εθισμένοι στα ναρκωτικά, ή στα τυχερά παιχνίδια, οι άνθρωποι που είναι εξαρτημένοι από το φαγητό θα έχουν πρόβλημα να σταματήσουν τη συμπεριφορά τους, ακόμα κι αν θέλουν ή έχουν προσπαθήσει πολλές φορές να το περικόψουν.

Σημάδια της εξάρτησης από το φαγητό

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Γέιλ, ανέπτυξαν ένα ερωτηματολόγιο για να εντοπίσουν τους ανθρώπους με εθισμό στο φαγητό.

Διαβάστε παρακάτω ένα δείγμα των ερωτήσεων για να προσδιορίσετε μήπως σας αφορούν:

* Καταλήγετε να τρώτε περισσότερο από το προβλεπόμενο, όταν αρχίσετε να τρώτε ορισμένα τρόφιμα

* Συνεχίζετε την κατανάλωση ορισμένων τροφίμων, ακόμα κι αν δεν είστε πια πεινασμένοι

* Τρώτε μέχρι του σημείου να αισθάνεστε αδιαθεσία

* Ανησυχείτε μήπως δεν τρώτε ορισμένα είδη τροφίμων ή ανησυχείτε για τον περιορισμό ορισμένων ειδών τροφίμων

* Οταν ορισμένα τρόφιμα που θέλετε δεν είναι διαθέσιμα, βγαίνετε έξω προκειμένου να τα αγοράσετε

Το ερωτηματολόγιο ζητεί επίσης να μιλήσετε για τις επιπτώσεις που έχει η σχέση σας με το φαγητό στην προσωπική σας ζωή:

* Τρώτε ορισμένες τροφές τόσο συχνά ή σε τόσο μεγάλη ποσότητα που αυτό γίνεται εις βάρος της εργασίας σας, του ελεύθερου χρόνου με την οικογένειά σας, ή των ψυχαγωγικών σας δραστηριοτήτων

* Αποφεύγετε επαγγελματικές ή κοινωνικές εκδηλώσεις όπου ορισμένα από τα αγαπημένα σας τρόφιμα είναι διαθέσιμα λόγω του φόβου ότι θα φάτε πολύ

* Εχετε πρόβλημα να λειτουργήσετε αποτελεσματικά στη δουλειά ή στις σπουδές σας λόγω της υπερκατανάλωσης τροφής

Το ερωτηματολόγιο ρωτά επίσης για τα συμπτώματα στέρησης. Για παράδειγμα, όταν κόβετε ορισμένα τρόφιμα (με εξαίρεση τα ροφήματα με καφεΐνη), έχετε συμπτώματα όπως:

* Ανησυχία

* Ταραχή

* Αλλα σωματικά συμπτώματα

Το ερωτηματολόγιο προσπαθεί επίσης να μετρήσει τον αντίκτυπο των αποφάσεών σας για το φαγητό σε σχέση με τα συναισθήματά σας:

* Η κατανάλωση τροφίμων προκαλεί προβλήματα, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, αυτο-απέχθεια ή ενοχή

* Θέλετε να τρώτε όλο και περισσότερο φαγητό για να μειώσετε τα αρνητικά συναισθήματα ή να αυξήσετε την ευχαρίστηση

* Τρώγοντας το ίδιο ποσό των τροφίμων δεν μειώνετε τα αρνητικά συναισθήματα, ούτε αυξάνετε την ευχαρίστηση όπως παλιά

Βοήθεια για τη λύση του προβλήματος

Η επιστήμη εξακολουθεί να εργάζεται για να κατανοήσει το πρόβλημα και να βρει θεραπείες για την εξάρτηση από το φαγητό.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η ανάκαμψη από τον εθισμό τροφίμων μπορεί να είναι πιο περίπλοκη από ό,τι η ανάκαμψη από άλλα είδη εθισμών. Οι αλκοολικοί, για παράδειγμα, μπορεί τελικά να απέχουν από την κατανάλωση αλκοόλ. Αλλά οι άνθρωποι που είναι εξαρτημένοι από τα τρόφιμα, αναγκαστικά θα πρέπει να φάνε.

Ενας διατροφολόγος, ένας ψυχολόγος ή ένας γιατρός που είναι εκπαιδευμένοι στο θέμα του εθισμού στο φαγητό μπορεί να είναι σε θέση να σάς βοηθήσουν να σπάσετε τον κύκλο της ψυχαναγκαστικής κατανάλωσης.