Το ενδεχόμενο να αποτελεί η καφεΐνη τη λύση για το ξύπνημα ή τη βελτίωση της μνήμης κάποια στιγμή στο μέλλον, αφήνει ανοιχτό μια αμερικανική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Neuroscience.
Αμερικανοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins δοκίμασαν τις μνήμες 160 ανθρώπων σε διάστημα 24 ωρών και βρήκαν πως εκείνοι που πήραν δισκία καφεΐνης, σε αντιδιαστολή με εικονικά χάπια, τα πήγαν καλύτερα στις δοκιμές της μνήμης.
Προειδοποίησαν, ωστόσο, τους ανθρώπους να θυμούνται πως η καφεΐνη μπορεί να προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις, όπως η νευρικότητα και το άγχος.
Στη μελέτη συμμετείχαν άνθρωποι που δεν έτρωγαν τακτικά, ούτε έπιναν καφεϊνούχα προϊόντα. Ελήφθησαν δείγματα σάλιου για να ελεγχθούν τα βασικά επίπεδα καφεΐνης και στη συνέχεια οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να δουν μια σειρά από εικόνες. Πέντε λεπτά αργότερα, τούς δόθηκε, είτε ένα δισκίο καφεΐνης 200 -χιλιοστόγραμμα- ισοδύναμο με την καφεΐνη που περιέχει ένα μεγάλο φλιτζάνι καφέ, είτε ένα εικονικό χάπι. Τρεις και 24 ώρες αργότερα ελήφθησαν και πάλι δείγματα σάλιου.
Την επόμενη ημέρα οι δύο ομάδες ελέγχθηκαν για την ικανότητά τους να αναγνωρίσουν τις εικόνες της προηγούμενης ημέρας.
Διαφοροποιημένες εικόνες
Και μπορεί 24 ώρες να μην ακούγεται μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά είναι όντως μεγάλο από άποψη μελέτης της μνήμης. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να ξεχνούν κάτι μέσα στις πρώτες ώρες αφότου το έχουν μάθει.
Στη μελέτη παρουσιάστηκε στους συμμετέχοντες σκόπιμα ένα μείγμα από την πρώτη δόση των εικόνων μαζί με κάποιες καινούργιες και μερικές ακόμα που ήταν ελαφρώς διαφορετικές από εκείνες της προηγούμενης ημέρας. Το να είναι κανείς σε θέση να διακρίνει μεταξύ παρεμφερών, αλλά όχι πανομοιότυπων αντικειμένων, δείχνει ένα βαθύτερο επίπεδο διατήρησης της μνήμης.
Τα περισσότερα μέλη της ομάδας της καφεΐνης ήταν σε θέση να προσδιορίσουν σωστά τις πανομοιότυπες εικόνες και όχι λανθασμένα, πιστεύοντας δηλαδή ότι βλέπουν ακριβώς τις ίδιες που είδε την προηγούμενη ημέρα.
«Αν χρησιμοποιούσαμε ένα πρότυπο αναγνώρισης μνήμης χωρίς αυτό το τέχνασμα των παρόμοιων εικόνων, δεν θα είχαμε βρει την επίδραση της καφεΐνης. Ωστόσο, η χρήση αυτών των στοιχείων απαιτεί από τον εγκέφαλο να κάνει πιο δύσκολες διακρίσεις, αυτό που ονομάζουμε διαχωρισμό προτύπου, το οποίο φαίνεται πως στην περίπτωσή μας είναι η διαδικασία που ενισχύεται από την καφεΐνη», λέει ο καθηγητής Michael Yassa, που ηγήθηκε της μελέτης.
Στο παρελθόν έχουν γίνει λίγες μελέτες για την επίδραση της καφεΐνης στη μακροπρόθεσμη μνήμη και είχαν βρει ότι έχει πολύ μικρή επίδραση.
Αυτή η μελέτη, ωστόσο, ήταν διαφορετική, καθώς οι άνθρωποι πήραν την καφεΐνη μετά και όχι πριν δουν και προσπαθήσουν να απομνημονεύσουν τις εικόνες.
Το επόμενο βήμα για την ερευνητική ομάδα είναι να δει ποια είναι η επίδραση της καφεΐνης στον ιππόκαμπο, το «κέντρο μνήμης» του εγκεφάλου.
Ελεγχόμενη πρόσληψη
Ο καθηγητής Υassa επισημαίνει, ωστόσο, πως τα ευρήματα δεν σημαίνουν ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να βιαστούν και να αρχίσουν να πίνουν πολύ καφέ ή να τρώνε πολλή σοκολάτα ή να πάρουν χάπια καφεΐνης.
«Τα πάντα πρέπει να γίνονται με μέτρο. Η μελέτη μας δείχνει πως 200mg καφέ είναι ευεργετικά για όσους δεν καταναλώνουν τακτικά καφεΐνη. Ομως, οι υψηλότερες δόσεις δεν μπορεί να είναι ευεργετικές. Λάβετε υπόψη ότι αν είστε τακτικός πότης καφεΐνης το ποσό αυτό μπορεί να αλλάξει. Υπάρχουν, βεβαίως, κίνδυνοι για την υγεία που πρέπει κανείς να γνωρίζει. Η καφεΐνη μπορεί να έχει παρενέργειες, όπως νευρικότητα το άγχος σε μερικούς ανθρώπους. Τα οφέλη πρέπει να σταθμίζονται έναντι των κινδύνων», τόνισε χαρακτηριστικά.
Ο δρ Anders Sandberg από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που κλήθηκε να σχολιάσει τα αποτελέσματα της μελέτης, τόνισε: «Η μελέτη αποδεικνύει ότι η χορήγηση καφεΐνης, αφού οι συμμετέχοντες είδαν τις εικόνες, όντως βελτίωσε την αναγνώρισή τους 24 ώρες αργότερα, δείγμα του ότι βοηθά τον εγκέφαλο να εδραιώσει αυτά που έμαθε. Ωστόσο, δεν υπήρξε ευθεία βελτίωση της αναγνώρισης της μνήμης χάρη στην καφεΐνη. Αντίθετα, η επίδραση ήταν μία μικρή βελτίωση στην ικανότητα να διακρίνουν τη διαφορά στις εικόνες. Η καφεΐνη μπορεί να εξακολουθεί να είναι χρήσιμη για την προσοχή σε ό,τι μελετά κανείς και ως εκ τούτου για να βοηθά στην κωδικοποίηση. Ομως, ο καλύτερος τρόπος για την ενίσχυση της μνήμης είναι ο ύπνος, που θα μπορούσε να είναι πρόβλημα σ’ αυτή την περίπτωση, αν κάποιος πάρει την καφεΐνη πολύ κοντά στην ώρα που θα πέσει να κοιμηθεί».