Γιατί το να εγκαταλείπεις στόχους είναι καλό για σένα & πώς να αποφασίσεις ποιους να αφήσεις

Μπορεί να θαυμάζουμε την επιμονή, αλλά έρευνες δείχνουν ότι το να εγκαταλείπεις τις φιλοδοξίες σου με τον σωστό τρόπο μπορεί να βελτιώσει την σωματική και ψυχική σου υγεία.

Ήταν μια χρονιά με μεγάλες προσδοκίες για μένα. Σχεδίαζα να τρέξω μαραθώνιο, να πάρω δίπλωμα ισπανικών και να ξεκινήσω το επόμενο βιβλίο μου – ενώ παράλληλα θα αύξανα τους followers μου στα social media για να προωθήσω τη δημοσιογραφία μου. Ακόμα και όταν ένιωθα απογοήτευση ή άγχος, προσπαθούσα να συνεχίσω. Εξάλλου, η κουλτούρα μας είναι γεμάτη με την ιδέα ότι η αποφασιστικότητα είναι αρετή. Όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, οι δυνατοί συνεχίζουν.

“Εκτιμούμε πολύ τους ανθρώπους που έχουν στόχους και δεν μας αρέσουν αυτοί που τα παρατάνε”, λέει ο Kentaro Fujita στο The Ohio State University. “Οι ήρωές μας δεν είναι ποτέ αυτοί που τα παράτησαν και έκαναν κάτι άλλο. Είναι πάντα οι άνθρωποι που επιμένουν.”

Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει αυξανόμενος κυνισμός απέναντι στην υπερβολική αυτοβελτίωση. Έγινε εμφανές κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών της πανδημίας covid-19, όταν οι κριτικοί τάχθηκαν κατά της νοοτροπίας “τρέξε για όλα” που μας οδηγούσε να αντιμετωπίζουμε μια παγκόσμια καταστροφή ως ευκαιρία να θέσουμε νέους στόχους. Πιο πρόσφατα, υπήρξε πληθώρα δημοσιεύσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που θρηνούν για το “grindset”, έναν όρο που εισήχθη στο διαδικτυακό λεξικό Merriam-Webster νωρίτερα φέτος. Πλέον, ένας αυξανόμενος αριθμός ερευνών υπογραμμίζει τα σοβαρά πλεονεκτήματα του να ξέρεις πότε να τα παρατήσεις, συμπεριλαμβανομένης της καλύτερης σωματικής και ψυχικής υγείας.

Η πρόκληση είναι να επιλέξεις ποιους στόχους να κρατήσεις και ποιους να εγκαταλείψεις. Θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτή τη διαδικασία “παραγωγική παραίτηση” – σε αντίθεση με την ακούσια ολίσθηση που συχνά μας οδηγεί να εγκαταλείψουμε στόχους ενάντια στη θέλησή μας – και η έρευνα μπορεί να μας εξοπλίσει με ορισμένα εργαλεία σκέψης για να μας βοηθήσει.

Η Σκοτεινή Πλευρά της Εμμονής στους Στόχους

Συχνά, ωστόσο, οι συνθήκες μας περιορίζουν σημαντικά τις πιθανότητές μας να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας. Αυτό έχει οδηγήσει ορισμένους ερευνητές να αμφισβητήσουν εάν η πεισματική επιμονή μπορεί μερικές φορές να έχει μια σκοτεινή πλευρά. Ο ψυχολόγος Carsten Wrosch στο Πανεπιστήμιο Concordia στο Μόντρεαλ του Καναδά, ήταν ένας από τους πρώτους που εξερεύνησαν αυτή την πιθανότητα. Εμπνεύστηκε από την προηγούμενη έρευνά του για άτομα των οποίων οι ερωτικές σχέσεις έληξαν αργότερα στη ζωή τους, λέει. Όπως θα περίμενε κανείς, πολλοί άνθρωποι ήλπιζαν ότι θα έβρισκαν αιώνια αγάπη και ένιωθαν τεράστια απογοήτευση από τη διάλυση των σχέσεών τους. Ενώ ορισμένοι συνέχισαν να λαχταρούν μια άλλη μακροχρόνια σχέση, πολλοί επικεντρώθηκαν σε εναλλακτικούς στόχους ζωής, όπως η οικοδόμηση ισχυρότερων φιλικών σχέσεων – και ήταν πολύ πιο ευτυχισμένοι εξαιτίας αυτού.

Ο Wrosch αναρωτήθηκε εάν αυτή η ευέλικτη στάση θα ήταν σχετική και για άλλες φιλοδοξίες, έτσι σχεδίασε την Κλίμακα Προσαρμογής Στόχου (GAS). Σας προσκαλεί να φανταστείτε ότι αναγκάζεστε να σταματήσετε να επιδιώκετε έναν σημαντικό στόχο και, στη συνέχεια, σας ζητά να βαθμολογήσετε τη συμφωνία σας με δηλώσεις όπως “μου είναι εύκολο να σταματήσω να σκέφτομαι τον στόχο και να τον αφήσω” (δείτε “Είσαι καλός στο να τα παρατάς;”).

Τα καλύτερα αποτελέσματα παρατηρούνται σε ανθρώπους που βρίσκουν και ευκολία στο να εγκαταλείπουν στόχους που δεν αποδίδουν πλέον, αλλά και να βρίσκουν νέους στόχους που δίνουν νόημα στη ζωή τους. Για παράδειγμα, σε μια πρώιμη μελέτη, ο Wrosch και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι οι φοιτητές που αποδεσμεύονταν εύκολα από τα παλιά τους σχέδια και επανασυνδέονταν με νέα, σημείωσαν πολύ καλύτερα αποτελέσματα σε πολλούς δείκτες ευεξίας, συμπεριλαμβανομένου του αισθήματος σκοπού και της συνολικής ικανοποίησης από τη ζωή. Αντίθετα, όσοι επέμεναν πεισματικά στους αρχικούς τους στόχους, έτειναν να είναι λιγότερο ικανοποιημένοι με τη ζωή τους – όπως και όσοι δεν είχαν καμία κλίση να δοκιμάσουν κάτι καινούργιο.

Έκτοτε, πολλαπλές μελέτες έχουν επεκτείνει αυτά τα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2024 έδειξε ότι τα άτομα που βαθμολογούνται υψηλά και στα δύο στοιχεία της GAS είναι σημαντικά λιγότερο πιθανό να βιώσουν άγχος από τα άτομα που δεν βαθμολογούνται.

Εγκαταλείποντας Στόχους για Καλύτερη Υγεία

Μερικές από τις πιο εκπληκτικές ανακαλύψεις αφορούν τη σωματική μας υγεία. Ο Wrosch και οι συνεργάτες του έχουν δείξει ότι μια μεγαλύτερη τάση για αποδέσμευση από τον στόχο συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο παραπόνων όπως πονοκεφάλους, δυσκοιλιότητα και έκζεμα. Η αποδοχή της ήττας μπορεί ακόμη και να σας προστατεύσει από λοιμώξεις. Ο Wrosch και η συνάδελφός του, Joelle Jobin, ανέλυσαν δεδομένα έξι ετών από τη Μελέτη Γήρανσης και Υγείας του Μόντρεαλ. Κατά τη διάρκεια της μελέτης, 131 συμμετέχοντες, όλοι ηλικιωμένοι ενήλικες, ανέφεραν πόσο συχνά είχαν κοινό κρυολόγημα. Όταν το ζευγάρι συνέκρινε αυτό με τις βαθμολογίες τους στο GAS, βρήκαν μια σαφή συσχέτιση μεταξύ των δύο, με μια μεγαλύτερη αποδέσμευση στόχου να προβλέπει χαμηλότερο ποσοστό μόλυνσης. Ο σύνδεσμος φάνηκε να είναι η συναισθηματική δυσφορία: όσοι τα παράτησαν ήταν λιγότερο πιθανό να αισθάνονται κατάθλιψη, η οποία με τη σειρά της προέβλεψε μικρότερη πιθανότητα να προσβληθούν από τον ιό.

Αυτό μπορεί να φαίνεται αξιοσημείωτο, αλλά η ψυχική μας κατάσταση μπορεί να επηρεάσει έντονα τη φυσιολογία μας μέσω πολλών καλά αποδεκτών μηχανισμών. Δοκιμάζοντας άτομα σε τέσσερις ξεχωριστές ημέρες, ο Wrosch και ο συνάδελφός του Michael Scheier στο Carnegie Mellon University στην Πενσυλβάνια διαπίστωσαν ότι όσοι δυσκολεύονταν να αποδεσμευτούν από μη εκπληκτικούς στόχους είχαν υψηλότερα επίπεδα της ορμόνης του στρες κορτιζόλης, για παράδειγμα, η οποία είναι γνωστό ότι καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα. Είχαν επίσης υψηλότερα επίπεδα φλεγμονωδών μορίων όπως η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, τα οποία είναι γνωστό ότι προκαλούν φθορά στους ιστούς μας. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι αυξημένη ευαισθησία σε κάθε είδους παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων και της νόσου του Αλτσχάιμερ. “Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πάθουν καρδιακή προσβολή σύντομα”, λέει ο Wrosch. “Αλλά αν αυτά τα επίπεδα φλεγμονής παραμείνουν αυξημένα για χρόνια και δεκαετίες, [αυτό το άτομο] μπορεί να διατρέχει πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο στη μέση ηλικία ή στα γηρατειά.”

Πως να Αποφασίσετε Ποιους Στόχους να Εγκαταλείψετε

• Δώστε προτεραιότητα: Αναγνωρίστε την προσωπική σας ευθύνη για τον προγραμματισμό του χρόνου σας. Ποιες είναι οι πραγματικές σας προτεραιότητες;
• Αλλάξτε οπτική: Όταν μια κατάσταση φαίνεται πολύ προσωπική, προσπαθήστε να απομακρυνθείτε για να δείτε τη μεγαλύτερη, πιο αντικειμενική εικόνα.
• Φανταστείτε το μέλλον: Τι θα σκέφτεστε για τους τρέχοντες στόχους σας σε 10 ή ακόμα και σε 50 χρόνια;
• Αξιολογήστε την “χαρά”: Σας προσφέρει χαρά αυτός ο στόχος;

Πως να Αλλάξετε Στόχους

Όταν εγκαταλείπετε έναν στόχο, σκεφτείτε τι σας πρόσφερε και αν μπορείτε να βρείτε την ίδια ικανοποίηση αλλού. Αν εγκαταλείπετε μια ομαδική αθλητική δραστηριότητα, για παράδειγμα, προσπαθήστε να βρείτε την ίδια κοινωνική σύνδεση χωρίς να απαιτείται τόσο μεγάλη δέσμευση χρόνου.

Goal Shelving:

Μπορείτε να κάνετε μια προσωρινή παύση. “Μπορείτε να πατήσετε παύση για τώρα, αλλά να ελπίζετε να επανασυνδεθείτε με τον στόχο στο μέλλον”, λέει η ψυχολόγος Zita Mayer στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης στην Ελβετία. Αυτό είναι γνωστό ως “goal shelving” (βάζοντας τον στόχο στο ράφι), και η έρευνα της Mayer σε συνεργασία με την Alexandra Freund, επίσης στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, υποδηλώνει ότι μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της αίσθησης επιβάρυνσης χωρίς τη διαρκή λύπη που μπορεί να συμβεί όταν εγκαταλείπουμε εντελώς τους στόχους μας.

Γιορτές :

“Επίσης, η επιλογή μιας σημαντικής ημερομηνίας για να επανεξετάσετε την απόφασή σας που μπορεί να σηματοδοτήσει ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή σας, όπως τα γενέθλιά σας, για παράδειγμα ή καλύτερα ένα πασχαλινό τραπέζι όπου όλη η οικογένεια είναι μαζεμένη!!”.

Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Πώς μπορώ να ξεχωρίσω τους σημαντικούς στόχους από αυτούς που πρέπει να εγκαταλείψω;

Αξιολογήστε τους στόχους σας βάσει των αξιών σας και της χαράς που σας προσφέρουν. Σκεφτείτε την εικόνα του μέλλοντος και την προτεραιότητα που έχουν οι στόχοι αυτοί στη ζωή σας.

Είναι σημάδι αποτυχίας να εγκαταλείψω έναν στόχο;

Όχι. Η “παραγωγική παραίτηση” είναι μια συνειδητή απόφαση για να επικεντρωθείτε σε κάτι πιο σημαντικό και να βελτιώσετε την ευημερία σας.

Μπορώ να επιστρέψω σε έναν στόχο που έχω εγκαταλείψει;

Ναι. Μπορείτε να “βάλετε τον στόχο στο ράφι” και να τον επανεξετάσετε σε μια συγκεκριμένη στιγμή στο μέλλον.

via