Πώς παρακάμπτουν τα παγκρεατικά καρκινικά κύτταρα τη χημειοθεραπεία
O καρκίνος του παγκρέατος είναι μία από τις πιο θανατηφόρες μορφές της νόσου. Ενας λόγος είναι πως τα κύτταρά του έχουν βρει έναν τρόπο να παρακάμπτουν τη χημειοθεραπεία.
Τα παγκρεατικά καρκινικά κύτταρα δεσμεύουν τον υποδοχέα της βιταμίνης D, που συνήθως συνδέεται με την υγεία των οστών και αναπροσαρμόζουν το στόχο του, χρησιμοποιώντας τον για να αποκαταστήσουν τη ζημιά που προκαλείται από την χημειοθεραπεία.
Τα ευρήματα της μελέτης του Κέντρου Fox για την Ερευνα κατά του Καρκίνου, με επικεφαλής τον δρ Timothy Yen, που δημοσιεύονται στο περιοδικό Cell Cycle δημιουργούν ελπίδες πως οι γιατροί κάποια μέρα θα βρουν έναν τρόπο να στρέψουν αυτή τη διαδικασία κατά του όγκου και να βοηθήσουν τη χημειοθεραπεία να κάνει τη δουλειά της.
Οι περισσότεροι ασθενείς που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του παγκρέατος λαμβάνουν έναν φάρμακο που ονομάζεται γεμσιταβίνη που έχει ως στόχο να προλάβει τη διαίρεση του DNA των καρκινικών κυττάρων, με αποτέλεσμα να προκαλεί το θάνατό τους. Δυστυχώς, πολλοί είναι οι ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος που πεθαίνουν μέσα σε λίγους μόλις μήνες, επειδή ο καρκίνος τους βρίσκει τρόπο να παρακάμψει την χημειοθεραπεία. Πώς συμβαίνει αυτό;
«Ισως υπάρχει κάτι που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε για το πώς δουλεύει η γεμσιταβίνη. Το πιο πιθανό είναι πως τα καρκινικά κύτταρα έχουν βρει έναν τρόπο για να αποφύγουν την καταστροφή του DNA τους από τα φάρμακα», λέει ο δρ Yen.
Για να προσδιορίσουν πώς ακριβώς τα καρκινικά κύτταρα του παγκρέατος παρακάμπτουν τη χημειοθεραπεία και τις επιδράσεις της γεμσιταβίνης ο δρ Yen και οι συνεργάτες του, αφαίρεσαν κάθε ένα από τα 24.000 γονίδια, ένα προς ένα, στα παγκρεατικά καρκινικά κύτταρα, τα εξέθεσαν στην γεμσιταβίνη και σημείωσαν ποιο γονίδιο τέθηκε «νοκ άουτ» ως αποτέλεσμα της ευαισθησίας του στο φάρμακο.
Ένα από τα γονίδια που τέθηκαν νοκ άουτ ήταν ιδιαίτερα σημαντικό, ήταν το γονίδιο μιας πρωτεΐνης που δεσμεύεται κανονικά στη βιταμίνη D.
«Όταν αδρανοποιήθηκε αυτός ο υποδοχέας της βιταμίνης D στα καρκινικά κύτταρα και προστέθηκε γεμσιταβίνη, σχεδόν όλα αυτά τα κύτταρα πέθαναν», είπε ο δρ Yen.
Τότε ήταν που οι ερευνητές συνειδητοποίησαν πως είχαν εντοπίσει έναν βασικό μηχανισμό που μπορεί να οδηγήσει αποτελεσματικά τη χημειοθεραπεία κατά του καρκίνου του παγκρέατος.
«Αν βρούμε ένα φάρμακο που να αδρανοποιεί τον υποδοχέα της βιταμίνης D, μπορεί να επιτραπεί στη γεμσιταβίνη να σκοτώσει επιλεκτικά τα καρκινικά κύτταρα του παγκρέατος, αφήνοντας σώα τα υγιή κύτταρα. Οι ασθενείς θα πρέπει να πίνουν πολύ γάλα ή να λαμβάνουν συμπληρώματα ασβεστίου για να βεβαιωθούν πως τα οστά τους παραμένουν υγιή», λέει ο δρ Yen.
Aν και ο ακριβής ρόλος του υποδοχέα της βιταμίνης D στον καρκίνο του παγκρέατος δεν είναι ξεκάθαρος θεωρείται δεδομένο ότι τα καρκινικά κύτταρα τον χρειάζονται, σύμφωνα με τον δρα Yen.
«Τα καρκινικά κύτταρα είναι ιδιαίτερα ικανά να βρίσκουν τρόπους να επιβιώσουν. Υποψιαζόμαστε πως δεσμεύουν τον υποδοχέα της βιταμίνης D και του επιτρέπουν να εκτελέσει άλλες κυτταρικές λειτουργίες, όπως η επισκευή της βλάβης του DNA που προκαλεί η γεμσιταβίνη, ώστε ο καρκίνος να συνεχίζει να διαιρείται και να εξαπλώνεται», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Αν, όμως, τα παγκρεατικά κύτταρα χρειάζονται τον υποδοχέα της βιταμίνης D για να επιβιώσουν, τα άλλα φυσιολογικά κύτταρα δεν το κάνουν, κι αυτό σύμφωνα με τον δρα Yen είναι μια καλή είδηση για τους ασθενείς, επειδή οι μελλοντικές θεραπείες θα μπορούν να εξουδετερώσουν τον υποδοχέα χωρίς να προκαλέσουν μεγάλες παράπλευρες απώλειες ή παρενέργειες «εφόσον οι ασθενείς λαμβάνουν συμπληρώματα ασβεστίου, για να κρατήσουν υγιή τα οστά τους».
«Η εξουδετέρωση του υποδοχέα της βιταμίνης D, θα μπορούσε να απενεργοποιήσει τη διαδικασία επιδιόρθωσης του DNA που επιτρέπει στα καρκινικά κύτταρα να παρακάμψουν το φάρμακο και να ζήσουν. Ως εκ τούτου θα μπορούσαμε να εξαλείψουμε περισσότερα καρκινικά κύτταρα από την αρχή. Αυτό το νέο εύρημα πιστεύουμε ότι είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση», υποστηρίζει ο δρ Yen.