Yπέρταση: Aίτια, συμπτώματα, πρόληψη και θεραπεία

Η υπέρταση ή υψηλή αρτηριακή πίεση είναι μια συχνή πάθηση που πιάνει τους περισσότερους ανθρώπους που φτάνουν σε μεγάλη ηλικία. Πρόκειται για τη δύναμη με την οποία το αίμα πιέζει τα τοιχώματα των αρτηριών.

Οταν είναι πολύ υψηλή, αυξάνει το φόρτο εργασίας της καρδιάς και μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στις αρτηρίες. Με την πάροδο του χρόνου, η ανεξέλεγκτη υψηλή αρτηριακή πίεση αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου και νεφρικής νόσου.

Τα συμπτώματα της υπέρτασης

Μερικές φορές η υπέρταση ονομάζεται «σιωπηλός δολοφόνος» επειδή μπορεί μην έχει κανένα εξωτερικό σύμπτωμα για πολλά χρόνια. Στην πραγματικότητα ένας στους πέντε ανθρώπους δεν γνωρίζουν καν ότι έχουν πίεση. Εσωτερικά μπορεί να βλάψει αθόρυβα την καρδιά, τους πνεύμονες, τα αιμοφόρα αγγεία, τον εγκέφαλο, τα νεφρά, αν αφεθεί χωρίς θεραπεία. Είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιακές προσβολές.

Τι προκαλεί την υπέρταση;

Οι κανονικές αναγνώσεις της πίεσης του αίματος πέφτουν κάτω από 120/80, ενώ τα υψηλότερα αποτελέσματα μπορεί με την πάροδο του χρόνου να δείξουν υπέρταση. Στις περισσότερες περιπτώσεις η υποκείμενη αιτία της υπέρτασης είναι άγνωστη. Ο κορυφαίος αριθμός (συστολική) δείχνει την πίεση όταν η καρδιά σας χτυπά. Ο μικρότερος αριθμός (διαστολική) μετρά την πίεση σε κατάσταση ηρεμίας μεταξύ των κτύπων, όταν η καρδιά ξαναγεμίζει με αίμα. Περιστασιακά, η ασθένεια των νεφρών ή των επινεφριδίων μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση.

Προ-υπέρταση: Σημάδι προειδοποίησης

Προ-υπέρταση υπάρχει όταν η αρτηριακή πίεση είναι σταθερά ακριβώς πάνω από το κανονικό επίπεδο -μεταξύ 120 και 139 για τη συστολική πίεση ή 80-89 για τη διαστολική πίεση. Οι άνθρωποι με τις τιμές αυτές, έχουν διπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν καρδιακή νόσο από εκείνους με χαμηλότερη ανάγνωση. Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει αλλαγές στον τρόπο ζωής για να σας βοηθήσει να μειώσετε την αρτηριακή σας πίεση.

Ζώνη κινδύνου

Μπορείτε να θεωρήσετε ότι έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση εάν οι αναγνώσεις είναι μεταξύ 140/90 ή παραπάνω (για κάθε αριθμό) ακόμα κι αν δεν έχετε συμπτώματα. Στα 180/110 και παραπάνω μπορεί να υπάρξει μια υπερτασική κρίση. Ξεκουραστείτε για λίγα λεπτά και πάρτε ξανά την αρτηριακή σας πίεση. Αν εξακολουθήσει να είναι πολύ υψηλή, καλέστε τις Πρώτες Βοήθειες. Μια υπερτασική κρίση μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή προσβολή, νεφρική βλάβη ή απώλεια συνείδησης. Τα συμπτώματα της υπερτασικής κρίσης μπορεί να περιλαμβάνουν μια σοβαρή κεφαλαλγία, άγχος, ρινορραγίες και αίσθημα δυσκολίας στην αναπνοή.

Ποιος μπορεί να πάθει υψηλή αρτηριακή πίεση;

Μέχρι την ηλικία των 45 ετών, οι περισσότεροι άνδρες έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση συγκριτικά με τις γυναίκες. Γίνεται πιο συχνή τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες καθώς γερνούν και περισσότερες γυναίκες έχουν υπέρταση από τη στιγμή που θα φτάσουν τα 65 χρόνια τους. Διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο αν ένα στενό μέλος της οικογένειας έχει υψηλή πίεση αίματος ή αν είστε διαβητικός. Περίπου το 60% των ατόμων με διαβήτη έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση.

Υπέρταση και γονίδια

Σε ανθρώπους που έχουν ένα συγκεκριμένο γονίδιο που τους κάνει ευαίσθητους στο αλάτι, αρκεί μόλις μισό κουταλάκι του γλυκού αλάτι για να αυξήσει την αρτηριακή πίεση κατά 5mm Hg. Η διατροφή και το υπερβολικό βάρος μπορούν επίσης να παίξουν ένα ρόλο.

Υπέρταση και νάτριο

Το νάτριο, ένα σημαντικό συστατικό του αλατιού, μπορεί να αυξήσει την πίεση του αίματος, προκαλώντας κατακράτηση υγρών, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερη επιβάρυνση για την καρδιά. Η ημερήσια συνιστώμενη ποσότητα είναι λιγότερο από 1.500 χιλιοστόγραμμα νατρίου. Θα πρέπει να ελέγχετε τις ετικέτες των τροφίμων και τα μενού προσεκτικά. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα μπορεί να ανέλθουν μέχρι και στο 75% της πρόσληψης του νατρίου μας με τις σούπες και τα κρέατα σε κονσέρβες να είναι οι βασικοί ύποπτοι.

Υπέρταση και στρες

Το στρες μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για την αρτηριακή σας πίεση, αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι προκαλεί υψηλή πίεση του αίματος ως μία συνεχή κατάσταση. Ωστόσο, το άγχος μπορεί να επηρεάσει άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιακή νόσο, έτσι ώστε να έχει έμμεση σχέση με την υπέρταση. Το στρες μπορεί να οδηγήσει σε άλλες ανθυγιεινές συνήθειες, όπως κακή διατροφή, χρήση αλκοόλ και κάπνισμα, που μπορεί να συμβάλλουν στην υψηλή αρτηριακή πίεση και την καρδιακή νόσο.

Υπέρταση και βάρος

Το υπερβολικό βάρος δυσκολεύει την καρδιά σας και αυξάνει τον κίνδυνο υψηλής πίεσης του αίματος. Αυτός είναι και ο λόγος που οι δίαιτες που σχεδιάζονται με σκοπό να μειώσουν την αρτηριακή σας πίεση, είναι επίσης σχεδιασμένες να ελέγχουν τις θερμίδες. Κατά κανόνα θα πρέπει να κόψετε τα λιπαρά φαγητά, τα πρόσθετα σάκχαρα, ενώ θα πρέπει να αυξήσετε τις μερίδες των φρούτων, των λαχανικών, των άπαχων πρωτεϊνών και των φυτικών ινών. Ακόμα και πέντε κιλά να χάσετε θα κάνουν τη διαφορά.

Υπέρταση και αλκοόλ

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή σας πίεση. Οι διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές συνιστούν τα δύο ποτήρια ποτό την ημέρα για τους άνδρες, ενώ για τις γυναίκες ένα ποτό την ημέρα. Ως  ένα ποτό ορίζεται μια μπύρα 340 ml και ένα ποτήρι κρασί 110 ml.

Υπέρταση και καφεΐνη

Εάν η καφεΐνη μπορεί να σας κάνει νευρικούς, μπορεί επίσης να αυξήσει την αρτηριακή σας πίεση; Θα μπορούσε να έχει μια προσωρινή επίδραση, αλλά οι μελέτες δεν έχουν δείξει καμία σχέση μεταξύ της καφεΐνης και της ανάπτυξης υπέρτασης. Μπορείτε να πιείτε με ασφάλεια ένα ή δύο φλιτζάνια την ημέρα.

Υπέρταση και εγκυμοσύνη

Η υπέρταση της κύησης είναι ένα είδος υψηλής αρτηριακής πίεσης που συμβαίνει κατά το δεύτερο μισό της εγκυμοσύνης. Χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε μία κατάσταση που ονομάζεται προεκλαμψία και θέτει σε κίνδυνο τόσο την μητέρα όσο και το μωρό. Η κατάσταση αυτή μπορεί να περιορίσει τη ροή του αίματος και του οξυγόνου στο μωρό και μπορεί να επηρεάσει τα νεφρά και τον εγκέφαλο της μητέρας. Μετά τη γέννηση του μωρού η πίεση της μητέρας συνήθως επανέρχεται στα φυσιολογικά της επίπεδα.

Υπέρταση και φάρμακα

Τα φάρμακα για το κρυολόγημα και τη γρίπη περιέχουν αποσυμφορητικά και είναι μία από τις πολλές κατηγορίες φαρμάκων που μπορούν να προκαλέσουν την άνοδο της αρτηριακής σας πίεσης. Αλλα φάρμακα, όπως τα στεροειδή, τα χάπια διατροφής, τα χάπια ελέγχου γεννήσεων και μερικά αντικαταθλιπτικά επίσης μπορούν να ανεβάσουν την αρτηριακή πίεση. Αν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση, μιλήστε με το γιατρό σας για τα φάρμακα και τα συμπληρώματα που παίρνετε που μπορεί να επηρεάσουν την αρτηριακή πίεση.

Η υπέρταση της «λευκής μπλούζας»

Μερικοί άνθρωποι έχουν μόνο στο γραφείο του γιατρού υψηλή αρτηριακή πίεση, ίσως επειδή είναι αρκετά νευρικοί. Αυτή είναι η λεγόμενη υπέρταση της «λευκής μπλούζας». Κάποιοι άλλοι έχουν υψηλές μετρήσεις αρτηριακής πίεσης σποραδικά. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν υψηλή πίεση του αίματος, όπως έχουν δείξει οι μελέτες. Για να πάρετε μια πιο ακριβή ανάγνωση της αρτηριακής πίεσης, μετρήστε την πίεσή σας στο σπίτι, σημειώστε σε ένα χαρτί τις μετρήσεις σας και δείξτε τις στον γιατρό σας.

Υπέρταση και παιδιά

Ενώ η υπέρταση είναι ένα πρόβλημα που απασχολεί κυρίως ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, ακόμα και τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν υψηλή αρτηριακή πίεση. Η φυσιολογική πίεση του αίματος ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, το ύψος και το φύλο, έτσι ώστε ο γιατρός σας θα πρέπει να σας πει αν θα πρέπει να ανησυχείτε ή όχι. Τα παιδιά που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο είναι τα υπέρβαρα και όσα έχουν οικογενειακό ιστορικό της ασθένειας.

Η δίαιτα DASH

Μπορείτε να μειώσετε την αρτηριακή σας πίεση μεταβαίνοντας σε μια πιο καλή διατροφή. Η δίαιτα DASH (Διατροφική Προσέγγιση για να σταματήσετε την Υπέρταση), περιλαμβάνει την κατανάλωση περισσότερων φρούτων, λαχανικών, τροφίμων ολικής αλέσεως, χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα, ψάρια, πουλερικά και καρύδια. Θα πρέπει να τρώτε λιγότερο κόκκινο κρέας, κορεσμένα λίπη και γλυκά. Η μείωση του νατρίου στη διατροφή σας μπορεί επίσης να έχει σημαντική επίδραση.

Ασκηση

Η τακτική άσκηση βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Οι ενήλικες πρέπει να έχουν περίπου 150 λεπτά άσκησης μέτριας έντασης κάθε εβδομάδα. Αυτή θα μπορούσε να περιλαμβάνει την κηπουρική, το ζωηρό βάδισμα, την ποδηλασία ή άλλο τύπο αεροβικής γυμναστικής. Οι δραστηριότητες μυϊκής ενδυνάμωσης συνιστώνται τουλάχιστον δύο ημέρες την εβδομάδα και θα πρέπει να εργαστούν όλες οι μεγάλες μυϊκές ομάδες.

Διουρητικά

Τα διουρητικά είναι συχνά η πρώτη επιλογή εάν η αλλαγή διατροφής και η άσκηση δεν είναι αρκετές. Τα διουρητικά βοηθούν το σώμα να αποβάλλει την περίσσεια νατρίου και νερού για να μειώσει την αρτηριακή πίεση. Αυτό σημαίνει ότι θα ουρείτε πιο συχνά. Μερικά διουρητικά μπορεί να καταστρέψουν το κάλιο του σώματός σας, γεγονός που προκαλεί μυϊκή αδυναμία, κράμπες στα πόδια και κόπωση. Μερικά άλλα μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σε όσους έχουν διαβήτη. Η στυτική δυσλειτουργία είναι μία λιγότερο συχνή παρενέργεια.

Β-αποκλειστές

Οι βήτα-αποκλειστές λειτουργούν επιβραδύνοντας τον καρδιακό ρυθμό, κάτι που σημαίνει πως η καρδιά δεν χρειάζεται να εργάζεται τόσο σκληρά. Χρησιμοποιούνται επίσης για τη θεραπεία άλλων καρδιακών παθήσεων, όπως ο μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός, που ονομάζεται αρρυθμία. Μπορούν να συνταγογραφηθούν μαζί με άλλα φάρμακα. Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν αϋπνία, ζάλη, κόπωση, κρύα χέρια και πόδια και στυτική δυσλειτουργία.

Αναστολείς Μετατρεπτικού Ενζύμου Αγγειοτασίνης

Οι αναστολείς ΜΕΑ (Αναστολείς του Μετατρεπτικού Ενζύμου της Αγγειοτασίνης), είναι μια ουσία που κάνει τα αιμοφόρα αγγεία να συστέλλονται και να στενεύουν. Το αποτέλεσμα είναι πιο χαλαρές, ανοιχτές αρτηρίες, καθώς και μείωση της αρτηριακής πίεσης και ως εκ τούτου λιγότερη προσπάθεια για την καρδιά σας. Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν ένα ξηρό βήχα, δερματικό εξάνθημα, ζάλη και υψηλά επίπεδα καλίου. Οι γυναίκες δεν θα πρέπει να μείνουν έγκυες κατά τη λήψη ενός αναστολέα ΜΕΑ.

Ανταγωνιστές (αναστολείς) Υποδοχέων Αγγειοτασίνης

Αντί να μειώσετε την προμήθεια της αγγειοτασίνης στο σώμα, αυτά τα φάρμακα μπλοκάρουν τους υποδοχείς αγγειοτασίνης, κάτι σαν την τοποθέτηση μιας ασπίδας πάνω από μια κλειδαριά. Αυτός ο αποκλεισμός εμποδίζει τις επιπτώσεις σύσφιξης της αρτηρίας από τα χημικά και μειώνει την αρτηριακή πίεση. Οι ΑΥΑ μπορεί να χρειαστούν αρκετές εβδομάδες για να καταστούν πλήρως αποτελεσματικοί. Πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν ζάλη, μυϊκές κράμπες, αϋπνία και υψηλά επίπεδα καλίου. Οι γυναίκες δεν θα πρέπει να μείνουν έγκυες, όσο διάστημα παίρνουν αυτό το φάρμακο.

Αναστολείς των διαύλων ασβεστίου

Οι αναστολείς διαύλου ασβεστίου επιβραδύνουν την κίνηση του ασβεστίου στα κύτταρα της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων. Δεδομένου ότι το ασβέστιο προκαλεί ισχυρότερη συστολή της καρδιάς, αυτά τα φάρμακα διευκολύνουν την συστολή της καρδιάς και χαλαρώνουν τα αιμοφόρα αγγεία. Μπορεί να προκαλέσουν ζάλη, ταχυπαλμία, πρήξιμο των αστραγάλων και δυσκοιλιότητα. Μπορείτε να τα πάρετε μαζί με το φαγητό ή το γάλα, αλλά αποφύγετε τον χυμό γκρέιπφρουτ ή το αλκοόλ, λόγω πιθανών αλληλεπιδράσεων.

Αλλα φάρμακα

Αλλα φάρμακα που χαλαρώνουν τα αιμοφόρα αγγεία, περιλαμβάνουν αγγειοδιασταλτικά, άλφα-αποκλειστές και κεντρικούς ανταγωνιστές. Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν ζάλη, ταχυπαλμία, πονοκεφάλους ή διάρροια. Ο γιατρός σας μπορεί να σας τα συστήσει αν άλλα φάρμακα για την πίεση του αίματος δεν λειτουργούν καλά ή αν έχετε κάποια άλλη κατάσταση.

Συμπληρωματικές θεραπείες

Ο διαλογισμός μπορεί να βάλει το σώμα σας σε μία κατάσταση βαθιάς ηρεμίας, η οποία μπορεί να μειώσει την αρτηριακή σας πίεση. Γιόγκα, tai chi και βαθιές αναπνοές βοηθούν επίσης. Αυτές οι τεχνικές χαλάρωσης θα πρέπει να συνδυαστούν με άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η διατροφή και η άσκηση. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι οι φυτικές θεραπείες μπορεί να συγκρούονται με άλλα φάρμακα που παίρνετε και κάποια βότανα μπορεί να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση. Ενημερώστε το γιατρό σας εάν παίρνετε βότανα ή άλλα συμπληρώματα διατροφής.