Ατμοσφαιρική Ρύπανση: Πάνω από 180.000 θάνατοι στην ΕΕ – Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα;
Η ατμοσφαιρική ρύπανση συνεχίζει να αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά τις σημαντικές βελτιώσεις στην ποιότητα του αέρα τα τελευταία χρόνια. Μια νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) αποκαλύπτει ότι, αν και οι πρόωροι θάνατοι που συνδέονται με τα λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM2,5) μειώθηκαν κατά 57% μεταξύ 2005 και 2023, η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να ευθύνεται για 182.000 θανάτους το 2023.
Μάλιστα, το 95% των Ευρωπαίων που κατοικούν σε αστικές περιοχές εκτίθενται σε επίπεδα ρύπανσης που υπερβαίνουν τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει ο κύριος περιβαλλοντικός κίνδυνος για τους Ευρωπαίους, ξεπερνώντας παράγοντες όπως ο θόρυβος, οι χημικές ουσίες και οι καύσωνες που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.
Τι Είναι τα Αιωρούμενα Σωματίδια (PM2,5) και Γιατί Είναι Επικίνδυνα;
Τα αιωρούμενα σωματίδια, γνωστά ως PM2,5, είναι μικροσκοπικά σωματίδια στον αέρα με διάμετρο 2,5 μικρόμετρα ή μικρότερη. Λόγω του μικρού τους μεγέθους, μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας ή επιδεινώνοντας σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως:
- Άσθμα
- Ισχαιμική καρδιοπάθεια
- Καρκίνος του πνεύμονα
- Νεότερες έρευνες υποδεικνύουν σύνδεση με την άνοια
Τα PM2,5 προέρχονται κυρίως από ανθρωπογενείς πηγές, όπως:
- Εκπομπές οχημάτων
- Καύση στερεών καυσίμων (π.χ., ξύλα σε τζάκια)
- Βιομηχανικές διεργασίες
- Φυσικές πηγές, όπως πυρκαγιές (που γίνονται συχνότερες λόγω της κλιματικής αλλαγής)
Ποιες Χώρες Επηρεάζονται Περισσότερο από την Ατμοσφαιρική Ρύπανση;
Η Ιταλία κατέγραψε τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων που αποδίδονται σε υψηλές συγκεντρώσεις PM2,5 (43.083 θάνατοι). Η Πολωνία και η Γερμανία ακολούθησαν με 25.268 και 21.640 θανάτους αντίστοιχα. Ωστόσο, οι μεγαλύτερες σχετικές επιπτώσεις (έτη ζωής που χάθηκαν ανά 100.000 κατοίκους άνω των 30 ετών) παρατηρήθηκαν σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Η Ελλάδα δεν αναφέρεται ξεχωριστά στην αρχική έκθεση, αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι χώρες με παρόμοια γεωγραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Τι Κάνει η ΕΕ για την Αντιμετώπιση της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει σε εφαρμογή νέους, αυστηρότερους κανόνες για την ποιότητα του αέρα, όπως η αναθεωρημένη Οδηγία για την Ποιότητα του Ατμοσφαιρικού Αέρα, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 10 Δεκεμβρίου 2024. Αυτή η νομοθεσία μειώνει σημαντικά την επιτρεπόμενη ετήσια οριακή τιμή για τα PM2,5, φέρνοντας τα ευρωπαϊκά πρότυπα ποιότητας του αέρα πιο κοντά στις συστάσεις του ΠΟΥ.
Πώς Μπορείτε να Προστατευτείτε από την Ρύπανση του Αέρα στην Ελλάδα;
Αν και η λήψη ατομικών μέτρων δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε την έκθεσή σας σε επιβλαβείς ουσίες:
- Παρακολουθήστε τις προβλέψεις ποιότητας του αέρα: Ενημερωθείτε για τα καθημερινά επίπεδα ρύπανσης στην περιοχή σας. Υπάρχουν πολλές εφαρμογές και ιστοσελίδες που παρέχουν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σε ολόκληρη την Ελλάδα.
- Περιορίστε τις δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους κατά τις ημέρες με υψηλή ρύπανση: Αποφύγετε έντονη άσκηση ή παρατεταμένη παραμονή έξω, ειδικά αν ανήκετε σε ευπαθή ομάδα (παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα με αναπνευστικά προβλήματα).
- Χρησιμοποιήστε μάσκα προσώπου: Μια μάσκα υψηλής απόδοσης (N95 ή FFP2) μπορεί να φιλτράρει τα περισσότερα αιωρούμενα σωματίδια.
- Βελτιώστε την ποιότητα του αέρα στο σπίτι σας: Χρησιμοποιήστε έναν καθαριστή αέρα με φίλτρο HEPA και αερίζετε τακτικά το σπίτι σας, ειδικά νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ, όταν η ρύπανση είναι συνήθως χαμηλότερη.
- Επιλέξτε εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης: Προτιμήστε τα μέσα μαζικής μεταφοράς, το ποδήλατο ή το περπάτημα αντί του αυτοκινήτου, όπου είναι εφικτό.
- Μην καίτε ξύλα ή άλλα στερεά καύσιμα: Η καύση ξύλων σε τζάκια και σόμπες συμβάλλουν σημαντικά στην ατμοσφαιρική ρύπανση.
Συχνές Ερωτήσεις (Συχνές Ερωτήσεις)
1. Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ελλάδα;
Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία για την Ελλάδα στην έκθεση που αναλύθηκε εδώ, η χώρα μας αντιμετωπίζει προκλήσεις λόγω της γεωγραφικής της θέσης, της κυκλοφορίας των οχημάτων στις μεγάλες πόλεις και, σε ορισμένες περιοχές, της χρήσης στερεών καυσίμων για θέρμανση. Είναι σημαντικό να παρακολουθούμε τις επίσημες μετρήσεις και να λαμβάνουμε μέτρα προστασίας.
2. Τι μπορώ να κάνω για να μειώσω την συνεισφορά μου στην ατμοσφαιρική ρύπανση;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι, όπως η χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς, η αποφυγή της καύσης ξύλων, η επιλογή ενεργειακά αποδοτικών συσκευών και η υποστήριξη πολιτικών για την καθαρή ενέργεια.
3. Πού μπορώ να βρω πληροφορίες για την ποιότητα του αέρα στην περιοχή μου στην Ελλάδα;
Μπορείτε να βρείτε αξιόπιστες πληροφορίες στις ιστοσελίδες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς και σε διάφορες εφαρμογές και ιστοσελίδες που παρακολουθούν την ποιότητα του αέρα σε πραγματικό χρόνο.