Ερπης ζωστήρας: Αίτια, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Αν είχατε ποτέ ανεμοβλογιά -και σχεδόν όλοι οι ενήλικες την έχουν περάσει- υπάρχει μια σημαντική πιθανότητα ο ιός να εξακολουθεί να βρίσκεται στο σώμα σας και να παραμένει αδρανής.

Η ανεμοβλογιά-ζωστήρας μπορεί να παραμένει αδρανής για δεκαετίες χωρίς να προκαλεί συμπτώματα. Σε μερικούς ανθρώπους, ωστόσο, ο ιός ξυπνά και ταξιδεύει κατά μήκος των νευρικών ινών στο δέρμα. Το αποτέλεσμα είναι ένα διακριτικό, επώδυνο εξάνθημα που ονομάζεται έρπης ζωστήρας.

Πώς μοιάζει το εξάνθημα του έρπητα ζωστήρα

Το εξάνθημα του έρπητα ζωστήρα μπορεί να είναι ένα διακριτικό σύμπλεγμα από φυσαλίδες γεμάτες με υγρό, συχνά σε μια περιοχή γύρω από τη μία πλευρά της μέσης. Η επόμενη πιο συχνή θέση που μπορεί να βρεθεί είναι στη μία πλευρά του μετώπου ή γύρω από το ένα μάτι. Αλλά οι φυσαλίδες του έρπητα ζωστήρα μπορούν να εμφανιστούν οπουδήποτε στο σώμα.

Συμπτώματα: Πριν από το εξάνθημα

Τα πρώτα συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα εμφανίζονται μία έως πέντε ημέρες πριν από το εξάνθημα. Tα παρακάτω πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια συνήθως είναι αισθητά στην περιοχή όπου πρόκειται να αναπτυχθεί το εξάνθημα:

* Κνησμός

* Μούδιασμα

* Αίσθημα καψίματος

* Πόνος

Αλλα συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα

Ο εντοπισμένος πόνος και το εξάνθημα είναι τα αποκαλυπτικά σημάδια του έρπητα ζωστήρα, ωστόσο υπάρχουν κι άλλα συμπτώματα που μπορεί να περιλαμβάνουν:

* Πυρετό

* Ρίγη

* Πονοκέφαλο

* Στομαχικές διαταραχές

Είναι έρπης ζωστήρας ή κάτι άλλο;

Μικρές φουσκάλες που εμφανίζονται μόνο στα χείλη ή γύρω από το στόμα μπορεί να είναι φουσκάλες από τον πυρετό ή οι επονομαζόμενες «κρύες πληγές». Δεν είναι έρπης ζωστήρας αλλά αντ’ αυτού προκαλούνται από τον ιό του απλού έρπητα. Οι φουσκάλες που προκαλούν φαγούρα και έχουν εμφανιστεί μετά από πεζοπορία, κηπουρική ή γενικότερα όταν περάσετε το χρόνο σας με κάποιο τρόπο σε εξωτερικό χώρο μπορεί να είναι μια αντίδραση στο δηλητήριο του κισσού, ή της βελανιδιάς ή κάποιου άλλου δέντρου. Εάν δεν είστε βέβαιοι για το τι προκαλεί το εξάνθημά σας, δείτε το γιατρό σας.

Τι προκαλεί έρπης ζωστήρας;

Ο ιός της ανεμοβλογιάς, είναι ο ένοχος που κρύβεται τόσο πίσω από την ανεμοβλογιά όσο και πίσω από τον έρπητα ζωστήρα. Η πρώτη φορά που εκτίθεται κάποιος στον ιό προκαλεί τις πληγές που φέρνουν φαγούρα και είναι γνωστές ως ανεμοβλογιά. Ο ιός δεν φεύγει μακριά. Αντί γι’ αυτό εγκαθίσταται στα νευρικά κύτταρα και μπορεί να επανενεργοποιηθεί χρόνια αργότερα, προκαλώντας τον έρπητα ζωστήρα. Ονομάζεται έτσι, αλλά δεν σχετίζεται με τον ιό που προκαλεί τον έρπητα των γεννητικών οργάνων.

Διάγνωση

Ενας γιατρός μπορεί να διαγνώσει συνήθως τον έρπητα ζωστήρα, απλά κοιτάζοντας το εξάνθημα. Εάν έχετε συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα, δείτε το γιατρό σας, ακόμα κι αν νομίζετε πως δεν περάσατε ποτέ την ασθένεια της ανεμοβλογιάς. Πολλές περιπτώσεις της ανεμοβλογιάς στην παιδική ηλικία είχαν εξαιρετικά ήπια συμπτώματα με αποτέλεσμα να περάσουν απαρατήρητες, αλλά ο ιός μπορεί να εξακολουθεί να παραμένει αδρανής στον οργανισμό και έτοιμος να ενεργοποιηθεί ξανά. Για την πρόληψη των επιπλοκών, είναι σημαντικό να ξεκινήσει θεραπεία το συντομότερο μόλις εμφανιστεί ο έρπης ζωστήρας.

Πόσο διαρκεί ο έρπης ζωστήρας;

Οι φυσαλίδες του έρπητα ζωστήρα συνήθως διαρκούν γύρω στις 7 με 10 ημέρες και εξαφανίζονται εντελώς σε δύο έως τέσσερις εβδομάδες. Στα περισσότερα υγιή άτομα οι φυσαλίδες δεν αφήνουν ουλές και ο πόνος όπως και η φαγούρα περνάνε μετά από μερικές εβδομάδες ή μήνες. Αλλά άνθρωποι με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να αναπτύξουν φυσαλίδες του έρπητα ζωστήρα που δεν επουλώνονται σε εύθετο χρόνο.

Ποιος είναι σε κίνδυνο για έρπητα ζωστήρα;

Οποιος είχε κάποτε ανεμοβλογιά μπορεί να αναπτύξει έρπητα ζωστήρα, αλλά ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία. Ατομα ηλικίας άνω των 60 έχουν 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν έρπητα ζωστήρα απ’ ό,τι για παράδειγμα τα παιδιά κάτω των 10 ετών. Αλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο είναι:

* Ορισμένα φάρμακα του καρκίνου

* Στεροειδή φάρμακα

* Μακροχρόνιο στρες ή τραύμα

* Ενα αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα από ασθένειες όπως ο καρκίνος ή ο HIV

* Το ένα τέταρτο των ενηλίκων θα αναπτύξει έρπητα ζωστήρα σε κάποιο σημείο, παρόλο που είναι κατά τα άλλα υγιείς.

Είναι ο έρπης ζωστήρας μεταδοτικός;

Ναι, αλλά όχι με τον τρόπο που φαντάζεστε. Ενα εξάνθημα έρπητα ζωστήρα δεν θα προκαλέσει ξέσπασμα του έρπητα ζωστήρα σε ένα άλλο άτομο, μπορεί ωστόσο κάποιες φορές να προκαλέσει ανεμοβλογιά σε ένα παιδί. Οι άνθρωποι που δεν είχαν ποτέ ανεμοβλογιά ή δεν είχαν κάνει εμβόλιο προληπτικά, μπορεί να κολλήσουν τον ιό από άμεση επαφή με τις ανοιχτές πληγές του έρπητα ζωστήρα. Γι’ αυτό και θα πρέπει ένα εξάνθημα έρπητα ζωστήρα να καλύπτεται και να αποφεύγεται η επαφή με βρέφη ή με έγκυες γυναίκες που δεν είχαν περάσει ανεμοβλογιά ή δεν έχουν κάνει το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς.

Μπορεί να προκαλέσει χρόνιο πόνο;

Σε μερικούς ηλικιωμένους ανθρώπους ο έρπης ζωστήρας μπορεί να καθυστερήσει να περάσει για μήνες ή ακόμα και χρόνια, αφότου επουλωθεί το εξάνθημα. Αυτός ο πόνος λόγω των κατεστραμμένων νεύρων μέσα και κάτω από το δέρμα είναι γνωστός ως μεθερπητική νευραλγία. Αλλοι αισθάνονται μια χρόνια φαγούρα στην περιοχή που ήταν κάποτε το εξάνθημα. Σε σοβαρές περιπτώσεις ο πόνος ή η φαγούρα μπορεί να έχουν τέτοια ένταση που να προκαλούν κακό ύπνο, αϋπνία, απώλεια βάρους ή κατάθλιψη.

Αλλες επιπλοκές του έρπητα ζωστήρα

Εάν το εξάνθημα του έρπητα ζωστήρα είναι γύρω από τα μάτια ή το μέτωπο, μπορεί να προκαλέσει οφθαλμικές μολύνσεις και προσωρινή ή μόνιμη απώλεια όρασης. Εάν ο ιός του έρπητα ζωστήρα προσβάλλει το αυτί, οι άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν προβλήματα ακοής ή προβλήματα ισορροπίας. Σε σπάνιες περιπτώσεις ο ιός του έρπητα ζωστήρα μπορεί να προσβάλλει τον εγκέφαλο ή τη σπονδυλική στήλη. Αυτές οι επιπλοκές μπορούν συνήθως να προληφθούν με την έναρξη της θεραπείας για τον έρπητα ζωστήρα το συντομότερο δυνατόν.

Θεραπεία: Αντιιικά φάρμακα

Παρόλο που δεν υπάρχει καμία θεραπεία για τον έρπητα ζωστήρα, τα αντιιικά φάρμακα μπορεί να βάλουν φρένο στην επιθετικότητά του. Η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να κάνει μια περίπτωση του έρπητα ζωστήρα συντομότερη και πιο ήπια, ενώ θα μειώσει στο μισό τον κίνδυνο ανάπτυξης μεθερπητικής νευραλγίας. Οι γιατροί συστήνουν την έναρξη συνταγογραφημένων αντιιικών φαρμάκων στο πρώτο σημάδι εμφάνισης εξανθήματος του έρπητα ζωστήρα.

Θεραπεία: Ανακούφιση εξανθήματος

Συνταγογραφούμενα αναλγητικά και λοσιόν για την φαγούρα μπορούν να ανακουφίσουν τον πόνο και τον κνησμό από τα εξανθήματα του έρπητα ζωστήρα. Αν ο πόνος είναι σοβαρός ή το εξάνθημα είναι συγκεντρωμένο κοντά στο ένα μάτι ή στο αυτί, συμβουλευτείτε το γιατρό σας αμέσως. Πρόσθετα φάρμακα, όπως τα κορτικοστεροειδή, μπορεί να συνταγογραφηθούν για τη μείωση της φλεγμονής.

Φροντίδα στο σπίτι

Τα λουτρά σε σκόνη από πλιγούρι βρώμης χρησιμοποιούνται από παλιά για να ανακουφίσουν τον κνησμό από την ανεμοβλογιά και μπορούν να βοηθήσουν και στον έρπητα ζωστήρα. Για να επιταχυνθεί η ξήρανση των φυσαλίδων, δοκιμάστε να τοποθετήσετε ένα δροσερό, υγρό σφουγγαράκι πάνω στο εξάνθημα (αλλά όχι όταν έχετε βάλει κρέμες). Εάν ο γιατρός δώσει το πράσινο φως παραμείνετε ενεργοί όσο αναρρώνετε από έρπητα ζωστήρα. Η ήπια άσκηση ή μια αγαπημένη δραστηριότητα μπορεί να βοηθήσει να κρατήσετε το μυαλό σας μακριά από την ταλαιπωρία.

Εμβόλιο

Για τα άτομα άνω των 60 ετών, συνιστάται να εμβολιαστούν για τον έρπητα ζωστήρα με το εμβόλιο Zostavax. Σε μια μεγάλη μελέτη βρέθηκε πως το εμβόλιο μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης έρπητα ζωστήρα κατά 50% και τον κίνδυνο μεθερπητικής νευραλγίας κατά 67%. Το εμβόλιο δεν θα αντιμετωπίσει ένα πρόσφατο ξέσπασμα του έρπητα ζωστήρα, αλλά θα μπορέσει να αποτρέψει μελλοντικές επιθέσεις, αν έχετε ήδη έρπητα ζωστήρα. Μάλιστα, η Αμερικανική Ενωση Τροφίμων και Φαρμάκων έχει εγκρίνει το Zostavax για ανθρώπους από την ηλικία των 50 ετών, ανάλογα με την καθοδήγηση του γιατρού.

Ποιος δεν πρέπει να κάνει το εμβόλιο

Μην κάνετε το εμβόλιο έρπητα ζωστήρα αν:

* Είστε έγκυος, ή υπάρχει πιθανότητα να είστε έγκυος

* Εχετε τον ιό HIV/AIDS ή ένα αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα

* Υποβάλλεστε σε χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία

* Παίρνετε φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα

* Εχετε μια ιστορία λευχαιμίας ή λεμφώματος

* Είστε αλλεργικοί στο ζελέ, το αντιβιοτικό νεομυκίνη, ή οποιοδήποτε από τα συστατικά του εμβολίου.