Οι παιδικές ταινίες «ένοχες» για αντιφατικά μηνύματα σχετικά με τη διατροφή

Υπάρχει μια δυσάρεστη αλήθεια για τις ταινίες που αφορούν τα παιδιά: Στέλνουν ιδιαίτερα αντιφατικά μηνύματα στους νεαρούς θεατές τους, σύμφωνα με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας.

Τα λαμπερά και έξυπνα κινούμενα σχέδια, τα πιασάρικα μουσικά κομμάτια και οι αξιαγάπητοι χαρακτήρες μπορεί να έχουν «μελετηθεί» για να προσφέρουν ευχαρίστηση και γέλιο στα πιτσιρίκια, αλλά παράλληλα περνάνε μηνύματα που κάθε άλλο παρά βοηθούν στην υιοθέτηση υγιών διατροφικών συνηθειών.

Θα επιτρέπατε, άραγε, ποτέ στο παιδί σας να πειράζει κάποιον με ονόματα όπως «ατημέλητος χοντρούλης», ή «χοντρός πισινός», ή να σχολιάζει την «γελοία κοιλιά» του φίλου του;

Κι όμως, τέτοιου είδους φράσεις υπάρχουν σε ταινίες όπως το Κung Fu Panda και αυτός ο τρόπος επικοινωνίας στις ταινίες είναι απολύτως αποδεκτός.

Φαίνεται πως η «πολιτική ορθότητα» είναι άγνωστη στο «βασίλειο» των κινουμένων σχεδίων. Υβρεις, βία και ανθυγιεινές επιλογές αφθονούν στον κόσμο των φωτεινών χρωμάτων και των λαμπερών φωνών. Ομως, οι ερευνητές του Chapel Hill έχουν δείξει ότι ακόμα και οι ζωντανές ταινίες δράσης μπορούν να είναι ένοχες για τέτοιου είδους αδιακρισίες.

Η δρ Eliana Perrin, αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας και συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Obesity, εξέτασε μαζί με τους συνεργάτες της τον κόσμο των δημοφιλών στα παιδιά ταινιών που κυκλοφόρησαν στο διάστημα μεταξύ 2006 και 2010 στις ΗΠΑ.

Για τη μελέτη εξετάστηκαν 20 από τις αξιολογημένες ως κορυφαίες ταινίες, επιλέγοντας 4 από κάθε χρονιά. Ανέλυσαν τμήματα από κάθε ταινία, αναζήτησαν μηνύματα που σχετίζονται με επιλογές τρόπου ζωής, ιδιαίτερα εκείνα που σχετίζονται με την ενημέρωση και πρόληψη της παχυσαρκίας.

«Οι ταινίες αυτές προσφέρουν μια αντιφατική παρουσίαση του φαγητού, της άσκησης και της κατάστασης βάρους και ουσιαστικά εκθειάζουν, εστιάζουν και αποθεώνουν την ανθυγιεινή διατροφή και την καθιστική συμπεριφορά που οδηγούν στην παχυσαρκία, την οποία στη συνέχεια στιγματίζουν», λέει η Perrin.

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής στις Συστάσεις για Πρόληψη της Παιδικής Παχυσαρκίας, που έχει εκδώσει, αναφέρει πως τα σημερινά παιδιά έχουν μικρότερο προσδόκιμο ζωής από τους γονείς τους, λόγω της απειλής της παχυσαρκίας.

Η αφθονία των σνακ με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, η δημοτικότητα των ζαχαρούχων ποτών, σε συνδυασμό με τις υπερμεγέθεις μερίδες του fast food μπορούν να κάνουν την αποφυγή της παχυσαρκίας, εξαιρετικά δύσκολη για τους νεότερους ανθρώπους.

Και όταν αυτές οι ανθυγιεινές επιλογές αντανακλώνται σε παιδικές ταινίες, υπάρχει κίνδυνος αυτή η συμπεριφορά να ενισχυθεί ως κανονική.

Η δρ Perrin και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι η αναλογία των «ανθυγιεινών» τμημάτων των ταινιών σε σχέση με τα «υγιή» τμήματά τους ήταν 2:1 και πως η πλειοψηφία των ταινιών (70%) περιελάμβανε περιεχόμενο, όπου το βάρος και η παχυσαρκία αντιμετωπίζονταν ως «στίγμα».

Υπάρχει όμως και χειρότερο:  Η μελέτη έδειξε πως οι ανθυγιεινές διατροφικές συμπεριφορές ενθαρρύνονταν σε πολλά σημεία των ταινιών, όπου απεικονίζονταν τροφές σε υπερβολικό μέγεθος στις μερίδες σε ποσοστό 26% των ταινιών, ενώ οι χαρακτήρες γλεντούσαν με ανθυγιεινά σνακ σε ποσοστό 51% και πίνοντας ζαχαρούχα ποτά σε ποσοστό 19%.

Από την άλλη, η υγιής συμπεριφορά υπο-εκπροσωπείτο στις ταινίες, καθώ το 40% από αυτές παρουσίαζαν χαρακτήρες «αφημένους» μπροστά στην τηλεόραση, το 35% παρουσίασε παιδιά να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς υπολογιστές και το 20% έδειχνε χαρακτήρες που έπαιζαν βιντεοπαιχνίδια.

Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα:

«Αυτές οι δημοφιλείς παιδικές ταινίες είχαν σημαντικό περιεχόμενο που μπορεί να θεωρηθεί ως “γενεσιουργό παχυσαρκίας”, την ίδια στιγμή που το βάρος “στιγματίζεται” ως κάτι κακό. Παρουσιάζουν στα παιδιά ένα αντιφατικό μήνυμα, καθώς αφενός τα προωθούν σε ανθυγιεινές συμπεριφορές, αφετέρου στιγματίζουν τις πιθανές επιπτώσεις αυτών των συμπεριφορών».

Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που έχουν τηλεόραση στο υπνοδωμάτιό τους, βρίσκονται σε σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο παχυσαρκίας και ότι τα παχύσαρκα παιδιά θα μπορούσαν να περνούν δύσκολες καταστάσεις στο σχολείο τους.

Ισως τελικά είναι καιρός να επανεξετάσουν οι γονείς αυτό που θεωρούν ως «ψυχαγωγία» των παιδιών τους.