Kαρκίνος ωοθηκών, αίτια, συμπτώματα, πρόληψη και θεραπεία
O καρκίνος των ωοθηκών είναι ένας τύπος καρκίνου που έχει χαρακτηριστεί από τους επιστήμονες ως «σιωπηλός δολοφόνος» επειδή συνήθως δεν διαγιγνώσκεται παρά μόνο όταν έχει εξαπλωθεί και σε άλλες περιοχές του σώματος.
Αυτός ο τύπος καρκίνου ξεκινά στις ωοθήκες, τα δίδυμα όργανα που παράγουν τα ωάρια μιας γυναίκας και είναι η κύρια πηγή των γυναικείων ορμονών, των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Οι θεραπείες για τον καρκίνο των ωοθηκών έχουν γίνει πιο αποτελεσματικές τα τελευταία χρόνια, με τα καλύτερα αποτελέσματα να παρατηρούνται όταν η ασθένεια βρίσκεται σε αρχικό στάδιο.
Συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών
Τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών περιλαμβάνουν:
* Φούσκωμα ή πίεση στην κοιλιά
* Πόνος στην κοιλιά ή την πύελο
* Αίσθημα πληρότητας πολύ γρήγορα κατά τη διάρκεια των γευμάτων
* Ούρηση πιο συχνά απ’ ό,τι στο παρελθόν
Αυτά τα συμπτώματα μπορούν να προκληθούν από πολλές συνθήκες που δεν είναι καρκίνος. Αν αυτά συμβαίνουν καθημερινά για περισσότερο από μερικές εβδομάδες, θα πρέπει να τα αναφέρετε στο γιατρό σας.
Παράγοντας κινδύνου: Οικογενειακό ιστορικό
Οι πιθανότητες μιας γυναίκας να αναπτύξει καρκίνο των ωοθηκών είναι υψηλότερες αν ένας στενός συγγενής της είχε καρκίνο των ωοθηκών, του μαστού ή του παχέος εντέρου. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι κληρονομικές γενετικές αλλαγές αντιπροσωπεύουν το 10% των καρκίνων των ωοθηκών. Αυτό περιλαμβάνει τις γονιδιακές μεταλλάξεις BRCA1 και BRCA2, οι οποίες συνδέονται με τον καρκίνο του μαστού. Οι γυναίκες με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό θα πρέπει να μιλήσουν με έναν γιατρό για να δουν εάν η στενότερη ιατρική παρακολούθηση θα μπορούσε να είναι χρήσιμη.
Παράγοντας κινδύνου: Ηλικία
Ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου για καρκίνο των ωοθηκών είναι η ηλικία. Η γυναίκα κινδυνεύει περισσότερο να εμφανίσει αυτή τη μορφή καρκίνου μετά την εμμηνόπαυση. Χρησιμοποιώντας μετεμμηνοπαυσιακές θεραπείες με αυξητική ορμόνη, ο κίνδυνος αυτός μπορεί να αυξηθεί. Ο σύνδεσμος φαίνεται ισχυρότερος στις γυναίκες που λαμβάνουν οιστρογόνα χωρίς προγεστερόνη για τουλάχιστον 5 έως 10 έτη. Οι γιατροί δεν είναι σίγουροι εάν η λήψη ενός συνδυασμού οιστρογόνων και προγεστερόνης αυξάνει τον κίνδυνο.
Παράγοντας κινδύνου: Παχυσαρκία
Οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών σε σχέση με άλλες γυναίκες. Και τα ποσοστά θανάτου για τον καρκίνο των ωοθηκών είναι υψηλότερα για τις παχύσαρκες γυναίκες, σε σύγκριση με τις μη παχύσαρκες γυναίκες. Οι βαρύτερες γυναίκες φαίνεται να έχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο.
Εξετάσεις για τον καρκίνο των ωοθηκών
Υπάρχουν δύο τρόποι εξέτασης του καρκίνου των ωοθηκών προτού αυτός αρχίσει να προκαλεί συμπτώματα ή διαγνωστεί κατά τη διάρκεια μιας γυναικολογικής εξέτασης ρουτίνας. Το ένα είναι ένα τεστ αίματος για αυξημένα επίπεδα μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται CA-125. Το άλλο είναι ένα υπερηχογράφημα των ωοθηκών. Δυστυχώς, καμιά από τις δύο τεχνικές δεν έχει αποδειχθεί ότι σώζει ζωές, όταν χρησιμοποιείται σε γυναίκες με μέσο κίνδυνο. Για το λόγο αυτό, η εξέταση συνιστάται μόνο για τις γυναίκες με ισχυρούς παράγοντες κινδύνου.
Διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών
Οι απεικονιστικές εξετάσεις, όπως το υπερηχογράφημα ή η αξονική τομογραφία, μπορεί να βοηθήσουν να αποκαλυφθεί μια μάζα των ωοθηκών. Αλλά αυτές οι σαρώσεις δεν μπορούν να προσδιορίσουν αν η ανωμαλία είναι καρκίνος. Αν υπάρχει υποψία καρκίνου, το επόμενο βήμα είναι συνήθως η χειρουργική αφαίρεση ύποπτων ιστών. Ενα δείγμα στη συνέχεια αποστέλλεται στο εργαστήριο για περαιτέρω εξέταση. Αυτό ονομάζεται βιοψία. Μερικές φορές ένα δείγμα που λαμβάνεται με βελόνα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη διάγνωση.
Στάδια του καρκίνου των ωοθηκών
Η αρχική χειρουργική επέμβαση για καρκίνο των ωοθηκών βοηθά επίσης να καθοριστεί κατά πόσο ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί. Τα στάδιά του είναι τα εξής:
Στάδιο Ι: Περιορίζεται στη μία ή και στις δύο ωοθήκες
Στάδιο ΙΙ: Εχει εξαπλωθεί στη μήτρα ή σε άλλα κοντινά όργανα
Στάδιο ΙΙΙ: Εχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες ή στην κοιλιά
Στάδιο IV: Εχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα όργανα, όπως οι πνεύμονες ή το ήπαρ
Τύποι καρκίνου των ωοθηκών
Η συντριπτική πλειοψηφία των καρκίνων των ωοθηκών είναι επιθηλιακά καρκινώματα ωοθηκών. Αυτά είναι κακοήθεις όγκοι που σχηματίζονται από τα κύτταρα στην επιφάνεια της ωοθήκης. Μερικοί επιθηλιακοί όγκοι δεν είναι σαφώς καρκινικοί. Αυτοί είναι γνωστοί ως όγκοι με χαμηλό δυναμικό κακοήθειας (LMP). Αυτοί οι όγκοι αναπτύσσονται πιο αργά και είναι λιγότερο επικίνδυνοι από ό, τι άλλες μορφές του καρκίνου των ωοθηκών.
Ποσοστά επιβίωσης του καρκίνου των ωοθηκών
Ο καρκίνος των ωοθηκών μπορεί να είναι μια τρομακτική διάγνωση, με πενταετή ποσοστά επιβίωσης περίπου που κυμαίνονται από 89% έως 18% για τον επιθηλιακό καρκίνο των ωοθηκών, ανάλογα με το στάδιο που ήταν ο καρκίνος όταν εντοπίστηκε. Αλλά να έχετε κατά νου ότι αυτά τα ποσοστά βασίζονται στις γυναίκες που έχουν διαγνωσθεί από το 1988 έως το 2001. Οι θεραπείες και οι προοπτικές μπορεί να είναι καλύτερες για τις γυναίκες που διαγιγνώσκονται σήμερα. Για LMP όγκους, τα πενταετή ποσοστά επιβίωσης κυμαίνονται από 99% έως 77%.
Χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση χρησιμοποιείται για τη διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών και τον καθορισμό του σταδίου του, αλλά είναι επίσης η πρώτη φάση της θεραπείας. Ο στόχος είναι να αφαιρεθεί όσο το δυνατόν περισσότερος όγκος. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει μία μόνο ωοθήκη και τους γύρω ιστούς στο στάδιο Ι. Σε πιο προχωρημένα στάδια, μπορεί να είναι απαραίτητη η απομάκρυνση των δύο ωοθηκών, μαζί με τη μήτρα και τους περιβάλλοντες ιστούς.
Χημειοθεραπεία
Σε όλα τα στάδια του καρκίνου των ωοθηκών, η χημειοθεραπεία συνήθως χορηγείται μετά τη χειρουργική επέμβαση. Αυτή η φάση της θεραπείας χρησιμοποιεί φάρμακα για να στοχεύσουν και να σκοτώσουν κάθε υπόλοιπο του καρκίνου στο σώμα. Τα φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν από το στόμα, μέσω ορού, ή απευθείας στην κοιλιά (ενδοπεριτοναϊκή χημειοθεραπεία). Οι γυναίκες με LMP όγκους συνήθως δεν χρειάζονται χημειοθεραπεία, εκτός εάν οι όγκοι αναπτύσσονται ξανά μετά την επέμβαση.
Στοχευμένες θεραπείες
Οι ερευνητές εργάζονται σε θεραπείες που στοχεύουν τον τρόπο που αναπτύσσεται ο καρκίνος των ωοθηκών. Μια διαδικασία που ονομάζεται αγγειογένεση αφορά το σχηματισμό νέων αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν όγκους. Ενα φάρμακο που ονομάζεται Avastin εμποδίζει αυτή τη διαδικασία, κάνοντας τους όγκους να συρρικνώνονται ή να σταματούν να αναπτύσσονται. Είναι εγκεκριμένη για άλλες μορφές καρκίνου, αλλά οι ερευνητές του καρκίνου των ωοθηκών ακόμα κάνουν πειράματα με αυτή τη θεραπεία, η οποία μπορεί να έχει σοβαρές παρενέργειες.
Μετά την θεραπεία: Πρόωρη εμμηνόπαυση
Οταν οι γυναίκες αφαιρούν τις δύο ωοθήκες τους, δεν μπορούν πλέον να παράγουν τα δικά τους οιστρογόνα. Αυτό προκαλεί την εμμηνόπαυση, ανεξάρτητα από το πόσο νέα είναι η ασθενής. Η πτώση στα επίπεδα των ορμονών μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο για ορισμένες ιατρικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της οστεοπόρωσης. Είναι ζωτικής σημασίας οι γυναίκες να έχουν τακτική φροντίδα παρακολούθησης μετά τη θεραπεία για τον καρκίνο των ωοθηκών.
Μετά τη θεραπεία: Κοιτάξτε μπροστά
Οι γυναίκες μπορεί να διαπιστώσουν ότι χρειάζεται πολύς χρόνος ώστε η ενέργειά τους να επιστρέψει ξανά μετά το τέλος της θεραπείας. Η κόπωση είναι ένα πολύ κοινό πρόβλημα μετά τη θεραπεία για τον καρκίνο. Το ξεκίνημα ενός ήπιου προγράμματος άσκησης είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για την αποκατάσταση της ενέργειας και τη βελτίωση της συναισθηματικής ευεξίας. Προσδιορίστε με τον γιατρό σας ποιες δραστηριότητες είναι κατάλληλες για εσάς.
Παράγοντας μείωσης κινδύνου: Εγκυμοσύνη
Οι γυναίκες που έχουν βιολογικά παιδιά έχουν λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν καρκίνο των ωοθηκών συγκριτικά με τις γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει. Ο κίνδυνος φαίνεται να μειώνεται με κάθε εγκυμοσύνη και ο θηλασμός μπορεί να προσφέρει πρόσθετη προστασία.
Παράγοντας μείωσης κινδύνου: Το αντισυλληπτικό χάπι
Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι λιγότερο συχνός σε γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά χάπια. Οι γυναίκες που έχουν χρησιμοποιήσει το χάπι για τουλάχιστον πέντε έτη έχουν περίπου τις μισές πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο των ωοθηκών σε σχέση με τις γυναίκες που δεν το λαμβάνουν. Οπως η εγκυμοσύνη, τα αντισυλληπτικά χάπια εμποδίζουν την ωορρηξία. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι η λιγότερο συχνή ωορρηξία μπορεί να προστατεύσει από τον καρκίνο των ωοθηκών.
Παράγοντας μείωσης κινδύνου: Περίδεση σαλπίγγων
Το να δέσετε τις σάλπιγγές σας, κάτι που επισήμως είναι γνωστό ως περίδεση ή απολίνωση σαλπίγγων, μπορεί να προσφέρει κάποια προστασία έναντι του καρκίνου των ωοθηκών. Το ίδιο ισχύει και για την υστερεκτομή – η αφαίρεση της μήτρας, που αφήνει άθικτες τις ωοθήκες.
Παράγοντας μείωσης κινδύνου: Αφαίρεση των ωοθηκών
Για τις γυναίκες με γενετικές μεταλλάξεις που τις θέτουν σε υψηλό κίνδυνο για καρκίνο των ωοθηκών, η αφαίρεση των ωοθηκών είναι μια επιλογή. Αυτό μπορεί επίσης να αξιολογηθεί ως ενδεχόμενο σε γυναίκες άνω των 40 ετών.