Νέα Γενετική Μελέτη: Οι Ψυχικές Διαταραχές Έχουν Περισσότερα Κοινά Απ’ Όσα Νομίζαμε
Διαφορετικές διαταραχές ψυχικής υγείας μπορεί να έχουν πολύ περισσότερα κοινά σε βιολογικό επίπεδο απ’ ό,τι πίστευαν οι επιστήμονες, σύμφωνα με μια νέα, μεγάλη γενετική μελέτη.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Μπόλντερ και το Mass General Brigham στις Ηνωμένες Πολιτείες δήλωσαν ότι τα ευρήματα θα μπορούσαν να βελτιώσουν τον τρόπο διάγνωσης και αντιμετώπισης των διαταραχών ψυχικής υγείας, ιδίως για άτομα με πολλαπλές διαγνώσεις.
Η μελέτη ανέλυσε το DNA περισσότερων από έξι εκατομμυρίων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου πάνω από ένα εκατομμύριο ατόμων που είχαν διαγνωστεί με τουλάχιστον μία διαταραχή ψυχικής υγείας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με τέτοιες διαταραχές.
«Σήμερα, διαγιγνώσκουμε τις ψυχιατρικές διαταραχές με βάση αυτό που βλέπουμε στην κλινική, και πολλοί άνθρωποι λαμβάνουν πολλαπλές διαγνώσεις, κάτι που δυσκολεύει τη θεραπεία και αποθαρρύνει τους ασθενείς», δήλωσε ο Andrew Grotzinger, επίκουρος καθηγητής ψυχολογίας και νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Μπόλντερ και επικεφαλής της μελέτης.
Η ομάδα μελέτησε 14 ψυχιατρικές διαταραχές και διαπίστωσε ότι οι περισσότερες γενετικές διαφορές μεταξύ ατόμων με και χωρίς αυτές τις παθήσεις μπορούσαν να εξηγηθούν από μόλις πέντε ευρέα γενετικά πρότυπα. Αυτά τα πρότυπα συνδέονταν με 238 γενετικές παραλλαγές που επηρεάζουν την ανάπτυξη και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Βασιζόμενοι σε αυτά τα κοινά γενετικά χαρακτηριστικά, οι ερευνητές ομαδοποίησαν τις παθήσεις σε πέντε κατηγορίες.
Μία ομάδα περιλάμβανε διαταραχές με καταναγκαστικά χαρακτηριστικά, όπως η νευρική ανορεξία, το σύνδρομο Τουρέτ και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Μια άλλη κάλυπτε εσωτερικευτικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η διαταραχή μετατραυματικού στρες. Μια τρίτη ομάδα εστίαζε στις διαταραχές χρήσης ουσιών, ενώ μια τέταρτη περιλάμβανε νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως ο αυτισμός και η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας.
Η διπολική διαταραχή και η σχιζοφρένεια αποτέλεσαν μια πέμπτη ομάδα. Η μελέτη διαπίστωσε ότι περίπου το 70% του γενετικού σήματος που συνδέεται με τη σχιζοφρένεια συνδεόταν επίσης με τη διπολική διαταραχή.
Παραδοσιακά, οι δύο αυτές παθήσεις θεωρούνται πολύ διαφορετικές, και οι κλινικοί σπάνια διαγιγνώσκουν και τις δύο στο ίδιο άτομο.
«Σε γενετικό επίπεδο είδαμε ότι μοιάζουν περισσότερο απ’ όσο διαφέρουν», είπε ο Grotzinger.
Τι σημαίνει αυτό για τους ασθενείς;
Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature, αμφισβητούν την καθιερωμένη αντίληψη ότι οι διαταραχές ψυχικής υγείας είναι σε μεγάλο βαθμό ξεχωριστές ασθένειες. Αντίθετα, η μελέτη υποδηλώνει ότι πολλές από αυτές καθοδηγούνται από κοινές βιολογικές διεργασίες.
Ωστόσο, οι ερευνητές λένε ότι είναι πολύ νωρίς για να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο τίθενται οι διαγνώσεις.
Η ερευνητική ομάδα ελπίζει ότι τα ευρήματα θα τροφοδοτήσουν μελλοντικές επικαιροποιήσεις του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου των Ψυχικών Διαταραχών (DSM), του εγχειριδίου που χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας παγκοσμίως.
«Αυτή η εργασία παρέχει τις ισχυρότερες ενδείξεις μέχρι σήμερα ότι ίσως δίνουμε διαφορετικά ονόματα σε πράγματα που στην πραγματικότητα καθοδηγούνται από τις ίδιες βιολογικές διεργασίες», είπε ο Grotzinger.
«Εντοπίζοντας τι είναι κοινό ανάμεσα σε αυτές τις διαταραχές, ελπίζουμε να καταρτίσουμε στρατηγικές για να τις στοχεύσουμε διαφορετικά, με τρόπους που να μη χρειάζονται τέσσερα διαφορετικά χάπια ή τέσσερις διαφορετικές ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις», πρόσθεσε.
Η μελέτη ανέδειξε επίσης συγκεκριμένες βιολογικές οδούς που συνδέονται με διαφορετικές ομάδες παθήσεων. Για παράδειγμα, γονίδια που επηρεάζουν τους διεγερτικούς νευρώνες, οι οποίοι βοηθούν στη μεταβίβαση σημάτων στον εγκέφαλο, ήταν πιο ενεργά σε άτομα με διπολική διαταραχή και σχιζοφρένεια.
Σε παθήσεις όπως η κατάθλιψη και το άγχος, ήταν συχνότερες οι γενετικές παραλλαγές που συνδέονται με τα ολιγοδενδροκύτταρα, τα οποία βοηθούν στη διατήρηση και την προστασία της «καλωδίωσης» του εγκεφάλου.
Ορισμένοι κοινόχρηστοι γενετικοί παράγοντες φαίνεται να επηρεάζουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου πολύ νωρίς, ακόμη και πριν από τη γέννηση, ενώ άλλοι ίσως παίζουν μεγαλύτερο ρόλο αργότερα, στην ενήλικη ζωή.
Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει να εξηγηθεί γιατί οι διαταραχές ψυχικής υγείας συχνά συνυπάρχουν.
Μια ανασκόπηση του 2018 διαπίστωσε ότι περισσότεροι από τους μισούς ανθρώπους που διαγιγνώσκονται με μία ψυχιατρική διαταραχή λαμβάνουν αργότερα τουλάχιστον μία ακόμη διάγνωση, και περίπου το 41% πληροί τα κριτήρια για τέσσερις ή περισσότερες στη διάρκεια της ζωής του.