Oλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τον καρκίνο του μαστού

Ο καρκίνος του μαστού σήμερα δεν είναι αυτό που ήταν 20 χρόνια πριν. Τα ποσοστά της επιβίωσης έχουν ανεβεί χάρη στη μεγάλη ευαισθητοποίηση, την πιο έγκαιρη ανίχνευση και τις εξελίξεις στη θεραπεία της ασθένειας.

Υπάρχουν πια πολλοί λόγοι για να είναι οι γυναίκες αισιόδοξες. Η συγκεκριμένη ασθένεια μπορεί να νικηθεί, αρκεί η διάγνωσή της να γίνει νωρίς.

Τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού

Συχνά δεν υπάρχουν συμπτώματα στον καρκίνο του  μαστού, αλλά μερικές φορές οι γυναίκες μπορούν να ανακαλύψουν ένα πρόβλημα στο μαστό από μόνες τους με την ψηλάφηση. Τα σημάδια και τα συμπτώματα που δεν θα πρέπει να αγνοήσουν, περιλαμβάνουν:

* Ενα ανώδυνο εξόγκωμα στο μαστό

* Αλλαγές στο μέγεθος ή το σχήμα του στήθους

* Πρήξιμο στη μασχάλη

* Αλλαγές στη θηλή ή έκκριση υγρού

* Ο πόνος του μαστού μπορεί επίσης να είναι ένα σύμπτωμα του καρκίνου, αλλά δεν είναι σύνηθες.

 

Σημάδια φλεγμονώδη καρκίνου του μαστού

Ο φλεγμονώδης καρκίνος του μαστού είναι ένας σπάνιος, αλλά γρήγορα αναπτυσσόμενος καρκίνος που συνήθως δεν παρουσιάζει ευδιάκριτη μάζα (όγκο). Αντ’ αυτού, το δέρμα του στήθους μπορεί να γίνει παχύ, κόκκινο ή μελανιασμένο και μοιάζει σαν φλούδα πορτοκαλιού. Η περιοχή επίσης μπορεί να δίνει την αίσθηση της θερμότητας και να υπάρχουν μικρά εξογκώματα που μοιάζουν με εξάνθημα, ενώ πολλές φορές η θηλή στρέφεται προς τα μέσα.

Καρκίνος του μαστού και μαστογραφίες

Οσο νωρίτερα διαγνωστεί ο καρκίνος του μαστού, τόσο πιο εύκολο είναι να θεραπευτεί. Οι μαστογραφίες μπορούν να ανιχνεύσουν τους όγκους πριν μεγαλώσουν τόσο ώστε να μπορεί μια γυναίκα να τους ψηλαφίσει ή να τους αισθανθεί. Οι γυναίκες πρέπει να κάνουν την πρώτη τους μαστογραφία, η οποία ονομάζεται εξέταση αναφοράς και χρησιμεύει ως συγκριτική για τις επόμενες, πριν από τα 40 χρόνια τους. Από την ηλικία των 40 ετών οι γυναίκες που βρίσκονται σε μέσο κίνδυνο (δεν έχουν π.χ. οικογενειακό ιατρικό ιστορικό καρκίνου του μαστού κ.λπ.) πρέπει να κάνουν ετήσιες μαστογραφίες. Από την ηλικία των 50 έως 74 ετών οι μαστογραφίες θα πρέπει να γίνονται κάθε δύο χρόνια. Οι γυναίκες που έχουν ιατρικό ιστορικό καρκίνου του μαστού στην οικογένειά τους θα πρέπει να κάνουν μαστογραφίες πολύ συχνότερα και αυτό είναι κάτι που θα εκτιμήσει ο γιατρός τους.

Υπερηχογράφημα μαστού και μαγνητική τομογραφία

Εκτός από τη μαστογραφία, ο γιατρός σας μπορεί να απαιτήσει επιπλέον απεικόνιση με υπερηχογράφημα μαστού. Ενας υπέρηχος μπορεί να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε την παρουσία των κύστεων, θυλάκων γεμάτων με υγρό που όμως δεν είναι καρκίνος. Μια μαγνητική τομογραφία μπορεί να γίνει μαζί με την μαστογραφία για έλεγχο ρουτίνας σε ορισμένες γυναίκες που έχουν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού.

Η αυτο-εξέταση

Παλαιότερα οι συστάσεις των γιατρών ήταν πως οι γυναίκες πρέπει να ελέγχουν το στήθος τους μια φορά το μήνα, ψηλαφώντας το. Οι νέες μελέτες, ωστόσο, δείχνουν πως η αυτο-εξέταση παίζει πολύ μικρό ρόλο στην εύρεση καρκίνου. Οι τρέχουσες θεωρίες αναφέρουν πως είναι πιο σημαντικό να γνωρίζετε το στήθος σας και να είστε ενήμερες για τις αλλαγές. Αν θέλετε να κάνετε αυτο-εξέταση του μαστού, θα πρέπει προηγουμένως να σιγουρευτείτε πως έχετε κατανοήσει την τεχνική με την οποία γίνεται η ψηλάφηση, την οποία θα πρέπει να σας έχει δείξει ο γιατρός σας.

Τι γίνεται αν βρείτε έναν όγκο στο στήθος;

Κατ’ αρχήν, δεν πρέπει να πανικοβληθείτε. Το 80% των εξογκωμάτων του μαστού δεν είναι καρκινικά. Τα περισσότερα αποδεικνύεται πως είναι αβλαβείς κύστεις ή μεταβολές των ιστών που σχετίζονται με τον εμμηνορροϊκό κύκλο σας. Αλλά θα πρέπει να ενημερώσετε αμέσως το γιατρό σας αν βρείτε κάτι ασυνήθιστο στο στήθος σας. Αν είναι καρκίνος, όσο πιο σύντομα το ανακαλύψετε, τόσο το καλύτερο. Κι αν δεν είναι, η συνάντηση με τον γιατρό σας θα σας το επιβεβαιώσει ότι δεν είναι και έτσι θα ηρεμήσει το μυαλό σας.

Βιοψία μαστού

Ο μόνος σίγουρος τρόπος για να καθοριστεί αν ένα εξόγκωμα είναι καρκίνος, είναι η βιοψία. Αυτή περιλαμβάνει τη λήψη ενός δείγματος ιστού για περαιτέρω εξέταση στο εργαστήριο, μερικές φορές μέσα από μια μικρή βελόνα. Κάποιες άλλες φορές γίνεται χειρουργική επέμβαση, προκειμένου να αφαιρεθεί ένα τμήμα ή το σύνολο της μάζας. Τα αποτελέσματα θα δείξουν αν η συγκεκριμένη μάζα είναι καρκινικός όγκος και αν ναι, τι είδους. Υπάρχουν διάφορες μορφές καρκίνου του μαστού και οι θεραπείες προσαρμόζονται προσεκτικά στον κάθε τύπο καρκίνου.

Oρμονοευαίσθητος καρκίνος του μαστού

Ορισμένοι τύποι καρκίνου του μαστού τροφοδοτούνται από τα οιστρογόνα ή την προγεστερόνη. Μια βιοψία μπορεί να αποκαλύψει αν ένας όγκος έχει υποδοχείς οιστρογόνου (ER-θετικό) και/ή προγεστερόνης (PR-θετικό). Υπάρχουν διάφορα φάρμακα που συγκρατούν τις ορμόνες από την προώθηση της περαιτέρω ανάπτυξης του καρκίνου.

HER2-θετικός καρκίνος του μαστού

Σε περίπου 20% των ασθενών, τα κύτταρα του καρκίνου του μαστού έχουν πάρα πολλούς υποδοχείς για μια πρωτεΐνη που ονομάζεται HER2. Αυτό το είδος του καρκίνου είναι γνωστό ως HER2-θετικός, και τείνει να εξαπλωθεί πιο γρήγορα από ό, τι άλλες μορφές του καρκίνου του μαστού. Είναι σημαντικό να προσδιοριστεί αν ένας όγκος είναι ΗΕR2-θετικός, επειδή υπάρχουν ειδικές θεραπείες γι’ αυτή τη μορφή καρκίνου.

Τα στάδια του καρκίνου του μαστού

Μόλις ο καρκίνος του μαστού διαγνωσθεί, το επόμενο βήμα είναι να προσδιοριστεί πόσο μεγάλος είναι ο όγκος και πόσο μακριά έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται σταδιοποίηση. Οι γιατροί χρησιμοποιούν τα στάδια 0-4 για να περιγράψουν αν ο καρκίνος είναι εντοπισμένος στο στήθος, ή έχει εισβάλλει στους γειτονικούς λεμφαδένες, ή έχει εξαπλωθεί σε άλλα όργανα, όπως οι πνεύμονες. Γνωρίζοντας το στάδιο και τον τύπο του καρκίνου του μαστού μπορεί να διαμορφωθεί η στρατηγική θεραπείας.

Ποσοστά επιβίωσης του καρκίνου του μαστού

Οι πιθανότητες επιβίωσης από καρκίνο του μαστού είναι έντονα συνδεδεμένες με το πόσο νωρίς θα διαγνωστεί. Σύμφωνα με τις στατιστικές το 88% των γυναικών με το στάδιο 1 ζουν τουλάχιστον πέντε χρόνια, συγκριτικά με τις γυναίκες που δεν έχουν καρκίνο και πολλές απ’ αυτές απελευθερώνονται από τον καρκίνο για όλη τους τη ζωή. Οσο πιο ανεπτυγμένος είναι ο καρκίνος, τόσο πιο πολύ χαμηλώνει το ποσοστό αυτό. Με το στάδιο 4 το πενταετές αυτό ποσοστό επιβίωσης μειώνεται στο 15%. Ωστόσο, τα ποσοστά αυτά μπορούν να βελτιωθούν όσο βρίσκονται πιο αποτελεσματικές θεραπείες.

Ογκεκτομή και μαστεκτομή

Υπάρχουν πολλοί τύποι χειρουργικής επέμβασης στον καρκίνο του μαστού, από την αφαίρεση του όγκου και της περιοχής γύρω απ’ αυτόν (ογκεκτομή) με διατήρηση του μαστού, μέχρι την ολική αφαίρεση του μαστού (μαστεκτομή). Είναι καλύτερο να συζητήσετε με το γιατρό σας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε μίας απ’ αυτές τις διαδικασίες πριν αποφασίσετε τι είναι σωστό για εσάς.

Ακτινοθεραπεία για τον καρκίνο του μαστού

Η ακτινοβολία χρησιμοποιεί υψηλής ενέργειας ακτίνες για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά από χειρουργική επέμβαση για καρκίνο του μαστού για να «σκουπίσει» οποιαδήποτε καρκινικά κύτταρα παραμένουν κοντά στην περιοχή του όγκου. Μπορεί, επίσης, να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τη χημειοθεραπεία για θεραπεία του καρκίνου που έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος. Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν κόπωση και οίδημα ή ένα έγκαυμα στην υπό θεραπεία περιοχή που να μοιάζει σαν κάψιμο από τον ήλιο.

Χημειοθεραπεία

Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί φάρμακα για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα οπουδήποτε στο σώμα. Τα φάρμακα συνήθως χορηγούνται ενδοφλεβίως, αλλά μερικές φορές λαμβάνονται από το στόμα ή με ένεση. Η χημειοθεραπεία μπορεί να γίνει μετά από χειρουργική επέμβαση για να μειώσει τις πιθανότητες επανεμφάνισης του καρκίνου. Σε γυναίκες με προχωρημένο καρκίνο του μαστού, η χημειοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της ανάπτυξης του καρκίνου. Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν απώλεια μαλλιών, ναυτία, κόπωση και έναν υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης.

Ορμονική θεραπεία

Η ορμονική θεραπεία είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για γυναίκες με ER-θετικό ή PR-θετικό καρκίνο του μαστού. Αυτοί είναι καρκίνοι που αναπτύσσονται πιο γρήγορα ως απόκριση των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Η ορμονική θεραπεία μπορεί να εμποδίσει αυτή την εξέλιξη. Χρησιμοποιείται συχνότερα μετά από χειρουργική επέμβαση για τον καρκίνο του μαστού, για να αποτρέψει τον καρκίνο να επανέλθει. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να μειώσει την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού σε γυναίκες που βρίσκονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Στοχευμένα φάρμακα για τον καρκίνο του μαστού

Οι στοχευμένες θεραπείες είναι νεότερα φάρμακα που στοχεύουν συγκεκριμένες ιδιότητες στο εσωτερικό των καρκινικών κυττάρων. Για παράδειγμα, οι γυναίκες με HER2-θετικό καρκίνο του μαστού έχουν πάρα πολλή πρωτεΐνη που ονομάζεται HER2. Οι στοχευμένες θεραπείες μπορούν να σταματήσουν αυτή την πρωτεΐνη από το να προωθήσει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Αυτά τα φάρμακα συνήθως χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία και έχουν ως επί το πλείστον ηπιότερες παρενέργειες συγκριτικά μ’ αυτήν.

Η ζωή μετά τη διάγνωση

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο καρκίνος είναι μια εμπειρία που αλλάζει ολόκληρη τη ζωή ενός ανθρώπου. Η θεραπεία μπορεί να σας φθείρει. Μπορεί να έχετε πρόβλημα να διαχειριστείτε τις καθημερινές σας δουλειές, την εργασία ή τις κοινωνικές εξόδους. Αυτό μπορεί να σας οδηγήσει σε ένα αίσθημα απομόνωσης. Είναι ζωτικής σημασίας η στήριξη που μπορείτε να λάβετε από τους φίλους και την οικογένειά σας. Μπορούν να έρθουν μαζί σας στις θεραπείες, να βοηθήσουν στις δουλειές, ή απλά να σας θυμίσουν ότι δεν είστε μόνες σας.

Αποκατάσταση Μαστού

Πολλές γυναίκες που τούς έχει αφαιρεθεί ο ένας μαστός επιλέγουν να υποβληθούν σε επανορθωτική χειρουργική επέμβαση. Αυτή αντικαθιστά το δέρμα, τη θηλή και τον ιστό του μαστού που αφαιρέθηκε κατά τη διάρκεια της μαστεκτομής. Η ανασυγκρότηση μπορεί να γίνει με ένα εμφύτευμα στήθους ή με ιστό από κάποιο άλλο σημείο του σώματός σας, όπως η κοιλιά. Μερικές γυναίκες επιλέγουν να αρχίσουν την επανόρθωση ταυτόχρονα με τη μαστεκτομή. Είναι όμως δυνατό να γίνει η επανορθωτική χειρουργική επέμβαση μήνες ή και χρόνια αργότερα.

Προσθετικά μαστού

Μια εναλλακτική λύση για την αποκατάσταση του  μαστού είναι να τοποθετηθεί προσθετικό μαστού. Πρόκειται συνήθως για μια φόρμα σε σχήμα μαστού που να ταιριάζει μέσα στο σουτιέν σας. Φορώντας ένα προσθετικό μαστού έχετε μια ισορροπημένη εμφάνιση όταν είστε ντυμένες, ακόμα κι αν δεν έχετε υποβληθεί σε πρόσθετη χειρουργική επέμβαση.

Παράγοντες κινδύνου

Ο πιο προφανής παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού είναι το γεγονός ότι είστε γυναίκα. Οι άνδρες μπορούν επίσης να νοσήσουν από καρκίνο του μαστού αλλά η ασθένεια είναι 100 φορές πιο συχνή στις γυναίκες. Αλλοι κορυφαίοι παράγοντες κινδύνου είναι να είστε πάνω από 55 ετών ή να έχετε έναν στενό συγγενή που να είχε την ασθένεια. Αλλά πρέπει να γνωρίζετε επίσης ότι το 80% των γυναικών με καρκίνο του μαστού δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό της ασθένειας.

Τα γονίδια του καρκίνου του μαστού

Μερικές γυναίκες έχουν πολύ υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, επειδή κληρονόμησαν ορισμένες αλλαγές σε ορισμένα γονίδια. Τα γονίδια που εμπλέκονται συνηθέστερα στον καρκίνο του μαστού είναι γνωστά ως BRCA1 και BRCA2. Οι γυναίκες με μεταλλάξεις σε αυτά τα γονίδια έχουν μέχρι και 80% πιθανότητες να προσβληθούν από καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή τους. Θα θυμάστε, πιθανότατα, το θόρυβο που ξεσηκώθηκε με την απόφαση της Αντζελίνα Τζολί να υποβληθεί σε διπλή μαστεκτομή. Ηταν ακριβώς επειδή ήταν φορέας των συγκεκριμένων γονιδίων και είχε αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξει καρκίνο του μαστού, ασθένεια από την οποία είχε χάσει τη μητέρα της.

Παράγοντες κινδύνου υπό τον έλεγχό σας

Το υπερβολικό βάρος, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και η λήψη περισσότερων από ένα αλκοολούχο ποτό την ημέρα, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης του καρκίνου του μαστού. Τα αντισυλληπτικά χάπια και μερικές μορφές μετεμμηνοπαυσιακής ορμονικής θεραπείας, μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης του καρκίνου του μαστού. Ομως, ο κίνδυνος επανέρχεται στο φυσιολογικό μόλις σταματήσει η χορήγηση της θεραπείας. Στις γυναίκες που βίωσαν μια κατάσταση όπως ο καρκίνος του μαστού και επέζησαν, οι καλές επιλογές στον τρόπο ζωής είναι εξαιρετικά χρήσιμες. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η σωματική δραστηριότητα μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε τον κίνδυνο υποτροπής, ενώ παράλληλα είναι μια εγγυημένη συνταγή για αναζωογόνηση της διάθεσής σας.