Κολλαγόνο: Η πολύτιμη «κόλλα» του ανθρώπινου σώματος

Το κολλαγόνο είναι η πιο άφθονη πρωτεΐνη στα θηλαστικά και αντιπροσωπεύει περίπου το 30% της περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη του ανθρώπινου σώματος. Θεωρείται πως είναι η «κόλλα που συγκρατεί το σώμα».

Το κολλαγόνο βρίσκεται σε ινώδεις ιστούς, όπως το δέρμα, οι σύνδεσμοι και οι τένοντες, καθώς και τα οστά, τα αιμοφόρα αγγεία, ο κερατοειδής χιτώνας του οφθαλμού και το έντερο. Eίναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση των αιμοφόρων αγγείων και είναι αυτό που δίνει στο δέρμα ελαστικότητα και δύναμη. Η αποδόμηση του κολλαγόνου προκαλεί ρυτίδες και άλλα δερματικά προβλήματα. Για το λόγο αυτό το κολλαγόνο είναι ένα από τα πιο δημοφιλή συμπληρώματα μεταξύ των ηλικιωμένων, αφού έχει την ιδιότητα να επουλώνει τις πληγές του δέρματος.

Το κολλαγόνο είναι η κύρια πρωτεΐνη των λευκών ινών του συνδετικού ιστού, του χόνδρου και των οστών. Είναι αδιάλυτο στο νερό, αλλά μπορεί να μεταβάλλεται σε εύπεπτο διαλυτό σε ζελατίνες με βραστό νερό, αραιά οξέα ή αλκάλια. Tο χαρακτηριστικό ενός τυπικού μορίου κολλαγόνου είναι η μακριά, άκαμπτη ελικοειδής μορφή του, στην οποία τρεις πεπτιδικές αλυσίδες κολλαγόνου περιελίσσονται η μία γύρω από την άλλη σε μια σχινοειδή έλικα. Με τη σειρά τους τα μόρια αυτά συναρμολογούνται σε πολυμερή, που είναι γνωστά ως ινίδια κολλαγόνου. Τα ινίδια με τη σειρά τους συναρμολογούνται σε ακόμα παχύτερες ίνες κολλαγόνου. Αλλα μόρια κολλαγόνου που βρίσκονται στην επιφάνεια των ινιδίων διασυνδέουν τα ινίδια, τόσο μεταξύ τους, όσο και με τα άλλα συστατικά του εξωκυττάριου χώρου. Η σπάνια αφθονία των τριών αμινοξέων γλυκίνη, προλίνη, υδροξυπρολίνη δίνουν στο κολλαγόνο τη δομή της τριπλής έλικάς του. Η σύνθεσή του θεωρείται μοναδική, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε υδροξυπρολίνη.

Ως ένα αμινοξύ, το κολλαγόνο είναι κατασκευασμένο από την αμίνη (-ΝΗ2) και το καρβοξυλικό οξύ (-COOH). Τα κύρια στοιχεία του είναι υδρογόνο, οξυγόνο, άζωτο και άνθρακας.

Υπάρχουν πάνω από 25 τύποι κολλαγόνων που εμφανίζονται φυσικά στο σώμα. Οι ίνες κολλαγόνου δίνουν δύναμη και αντοχή σε πολλά διαφορετικά μέρη του σώματος. Είναι ένα από τα κύρια συστατικά της εξωκυττάριας μήτρας, η οποία είναι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό των συνδετικών ιστών στους ανθρώπους και στα άλλα θηλαστικά.

Το κολλαγόνο είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της νεανικότητας του δέρματος και εξασθενίζει τις ρυτίδες. Είναι επίσης απαραίτητο για την ελαστικότητα του συνδετικού ιστού του δέρματος, καθώς τού επιτρέπει να συστέλλεται και να διαστέλλεται χωρίς να καταστρέφει τον ιστό. Καθώς μεγαλώνουμε, η παραγωγή κολλαγόνου αρχίζει να επιβραδύνει, οι ρυτίδες αρχίζουν να αναπτύσσονται και οι κυτταρικές δομές χάνουν τη δύναμή τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το δέρμα να γίνεται εύθραυστο και λιγότερο ελαστικό. Επιπλέον, τα μαλλιά χάνουν το χρώμα τους, οι αρθρώσεις χάνουν την ευελιξία τους και η ποιότητα των οστών αρχίζει να επιδεινώνεται. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αναζητούν τρόπους για να τονώσουν την παραγωγή κολλαγόνου, ώστε να εξαλείψουν τις ρυτίδες που αρχίζουν να φαίνονται.

Τα εμφυτεύματα δέρματος γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή για να απαλλαγούν οι άνθρωποι από τις ρυτίδες και τις γραμμές που σχετίζονται με τη γήρανση. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, ενέσεις «δερματικής πλήρωσης» που περιέχουν υαλουρονικό οξύ, πιστεύεται πως διεγείρουν την παραγωγή κολλαγόνου, αποκαθιστώντας τη δομή του κατεστραμμένου δέρματος.

Δεν είναι όμως μόνο το δέρμα που μπορεί να ευεργετηθεί από τις ιδιότητες του κολλαγόνου. Στις θεραπείες για τις καρδιακές παθήσεις οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το κολλαγόνο είναι σε θέση να μετατραπεί από την άκαμπτη μορφή του σε μια πιο εύκαμπτη κατάσταση και ξανά πάλι σε άκαμπτη. Τα ευρήματα αυτά τούς επέτρεψαν να αναπτύξουν φάρμακα που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εμποδίζοντας το κολλαγόνο να διαρρήξει τις αρτηριακές πλάκες.

Μια άλλη χρησιμότητα του κολλαγόνου είναι η επούλωση των ούλων με μια νέα μέθοδο στην οποία χρησιμοποιείται κολλαγόνο από βοοειδή.

Εξάλλου, μια ισχυρή και σταθερή εναλλακτική λύση για το ανθρώπινο κολλαγόνο αναπτύχθηκε από μια ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου του Μάντισον στο Ουισκόνσιν, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία παθήσεων, όπως είναι η αρθρίτιδα, που προκαλούνται από ελαττώματα κολλαγόνου.