Επιβραδύνουν τα αντικαταθλιπτικά την ανάπτυξη του Αλτσχάιμερ;

Ενα αντικαταθλιπτικό φάρμακο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να επιβραδύνει την έναρξη της νόσου του Αλτσχάιμερ, όπως υποστηρίζουν ερευνητές από τα Πανεπιστήμια της Πενσυλβάνια και της Ουάσινγκτον.

Η έρευνα που έγινε σε 23 ανθρώπους και σε διαγονιδιακά ποντίκια βρήκε πως η σιταλοπράμη παρεμποδίζει μια πρωτεΐνη που βοηθά στην οικοδόμηση των καταστροφικών πλακών στους εγκεφάλους των ασθενών με Αλτσχάιμερ.

Οι επιστήμονες ελπίζουν πως η μελέτη αυτή θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη της νόσου.

Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή αιτία της άνοιας. Επηρεάζει τον εγκέφαλο μέσω των πλακών πρωτεΐνης και οδηγεί στο θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων και στην μείωση χημικών ουσιών που είναι σημαντικές για τη μετάδοση μηνυμάτων.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν απώλεια μνήμης, αλλαγές στη διάθεση και προβλήματα στην επικοινωνία και τη λογική.

«Ψαλίδισμα» του β-αμυλοειδούς

Η μελέτη των Αμερικανών ερευνητών εκπονήθηκε τη διετία 2012-2014 και στη διάρκειά της ανέθρεψαν ποντίκια με νόσο του Αλτσχάιμερ και εξέτασαν τα επίπεδα του πεπτιδίου (μια πρωτεϊνική συνιστώσα) του β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλο.

Το β-αμυλοειδές μαζί με την T-πρωτεΐνη (tau) πιστεύεται ότι προκαλούν το Αλτσχάιμερ.

Με τη χορήγηση της σιταλοπράμης (δραστική ουσία που χρησιμοποιείται σε αντικαταθλιπτικά φάρμακα) στα ποντίκια το επίπεδο του β-αμυλοειδούς μειώθηκε κατά 25% σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, στην οποία δεν χορηγήθηκε αντικαταθλιπτικό.

Μετά από δύο μήνες χορήγησης αντικαταθλιπτικών η ανάπτυξη νέων πλακών μειώθηκε και οι υφιστάμενες πλάκες δεν αυξήθηκαν άλλο, σύμφωνα με τη μελέτη.

Ωστόσο, το φάρμακο δεν θα μπορούσε να προκαλέσει τη συρρίκνωση των υφιστάμενων πλακών ούτε να μειώσει τον αριθμό τους.

Οι 23 άνθρωποι που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη ήταν ηλικίας μεταξύ 18 και 50 ετών και ήταν υγιείς. Σ’ αυτούς δόθηκε μία μονή δόση σιταλοπράμης και παρακολουθήθηκαν τα επίπεδα του β-αμυλοειδούς στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό τους.

Οι ερευνητές είπαν πως τα επίπεδα του β-αμυλοειδούς μειώθηκαν κατά 38% σε μία περίοδο 37 ωρών μετά τη θεραπεία, σε σύγκριση με εκείνους που δοκίμασαν το εικονικό φάρμακο.

Οι ερευνητές αναφέρουν πως είχαν προβλέψει τα αποτελέσματα, αλλά ακόμα κι έτσι ήταν πολύ συναρπαστικά.

«Η μελέτη αφορούσε έναν μικρό μόνο αριθμό ατόμων χωρίς Αλτσχάιμερ και τα επιτυχή αποτελέσματά της αποδεικνύουν πως τα αντικαταθλιπτικά “ψαλιδίζουν” την ανάπτυξη νέων πλακών β-αμυλοειδούς, γεγονός που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να επιβραδυνθεί η εξέλιξη της νόσου 10 με 15 χρόνια πριν εμφανιστεί και τυπικά», αναφέρει η δρ Yvette Sheline από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, που ήταν επικεφαλής της μελέτης.

Η δρ Sheline τόνισε πως τώρα θα πρέπει οι ερευνητές να προχωρήσουν στην επόμενη μελέτη που θα εξετάζει κατά πόσον αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να διατηρηθεί. Τόνισε πως μια «μεγάλη μελέτη» διαρκεί αρκετά χρόνια για να διαπιστώσουν οι ερευνητές την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου στους ανθρώπους.

Το πώς ακριβώς το φάρμακο επηρεάζει τα επίπεδα του β-αμυλοειδούς δεν είναι σαφές, αλλά το πιο πιθανό είναι πως διαταράσσει τη δημιουργία τους, επηρεάζοντας ένα ένζυμο που φαίνεται ότι σχετίζεται με την παραγωγή τους.

Δεν είναι ακόμα, βέβαια, σαφές αν το όφελος του φαρμάκου αξίζει την δαπάνη και τις παρενέργειες που περιλαμβάνουν κεφαλαλγία, ναυτία και σεξουαλική δυσλειτουργία. Επίσης, οι ερευνητές δεν γνωρίζουν αν άλλα αντικαταθλιπτικά εκτός της σιταλοπράμης έχουν παρόμοιο αποτέλεσμα, αλλά τόνισαν πως δεν έχουν λόγους να πιστεύουν πως τα άλλα φάρμακα θα είναι αναποτελεσματικά.

Οι επιφυλάξεις

Ο δρ Anton Porsteinsson, διευθυντής του Προγράμματος Ερευνας και Εκπαίδευσης για τη Φροντίδα του Αλτσχάιμερ στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Rochester στη Νέα Υόρκη, δήλωσε ο αντίκτυπος του φαρμάκου στα επίπεδα της πρωτεΐνης «δεν είναι ασήμαντος».

Προειδοποίησε, ωστόσο, πως ενώ οι ερευνητές της νόσου του Αλτσχάιμερ εξακολουθούν να έχουν την τάση να πιστεύουν πως η υπερβολική έκφραση του β-αμυλοειδούς είναι κάτι κακό, ωστόσο «κάθε θεραπευτική παρέμβαση που στοχεύει άμεσα στο β-αμυλοειδές υπήρξε μέχρι τώρα αναποτελεσματική ή διφορούμενη. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει απόλυτη απόδειξη στους ανθρώπους ότι η μείωση του β-αμυλοειδούς είναι καλό από θεραπευτικής άποψης».

Τόνισε, επίσης, ότι η δόση των 60mg που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη είναι υψηλή σε σύγκριση με τις συνήθεις δόσεις των 40mg ή των 20mg σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Και πρόσθεσε ότι είναι σημαντικό πως το συγκεκριμένο αντικαταθλιπτικό έχει και μια σοβαρή παρενέργεια: Μπορεί να διαταράξει τους ρυθμούς της καρδιάς.